Εφημέριοι του Ι. Ναού
Πρωτοπρεσβύτερος Ελευθέριος Σαράτσης
Πρεσβύτερος Εμμανουήλ Τζανάκης
Ιεροδιάκονος Βαρνάβας Σαράτσης
Ιεροψάλται
Πρωτοψάλτης Πέτρος Μπλάνας
Λαμπαδάριος Δημήτρης Μανώλης
Εκκλησιαστικοί Σύμβουλοι
Απόστολος Συρταδιώτης
Γεώργιος Τακούμης
Αντώνιος Κοντόπουλος
Κωνσταντίνος Δόλγηρας
Χριστιανική Αλληλεγγύη
Αυγή Σωτοπούλου
Πελαγία Χαράτση
Αθηνά Αλβανού
Αικατερίνη Μυλωνά
Ελένη Καραπαναγιώτου
Ασημίνα Αποστολίδου
skip to main |
skip to sidebar
Αγία Γραφή
Ο άνθρωπος έχει τέτοιες δυνάμεις, ώστε μπορεί να μεταδώσει το καλό ή το κακό στο περιβάλλον του. Αυτά τα θέματα είναι πολύ λεπτά. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Πρέπει να βλέπουμε το καθετί με αγαθό τρόπο. Κι ένα βλέμμα κι ένας στεναγμός επιδρά στους συνανθρώπους μας. Και η ελάχιστη αγανάκτηση κάνει κακό. Να έχομε μέσα στην ψυχή μας αγαθότητα κι αγάπη, αυτά να μεταδίδουμε. Ό,τι κι αν κάνει ο συνάνθρωπός μας, ποτέ να μη σκεπτόμαστε κακό γι΄αυτόν. Μόνο να προσευχόμαστε με αγάπη. Να ευχόμαστε αγαπητικά.
Κι αν, αντί να προσευχόμαστε λέμε, «να το βρεις από τον Θεό» και τότε πάλι ευχόμαστε να τον τιμωρήσει ο Θεός. Η διάθεση της ψυχής μας ενεργεί κατά ένα μυστηριώδη τρόπο, επηρεάζει την ψυχή του συνανθρώπου μας και αυτός παθαίνει κακό.
Όταν κακομελετάμε, κάποια κακή δύναμη βγαίνει από μέσα μας και μεταδίδεται στον άλλο, όπως μεταφέρεται η φωνή με τα ηχητικά κύματα, και όντως ο άλλος παθαίνει κακό. Γίνεται κάτι σαν βασκανία, όταν ο άνθρωπος έχει για τους άλλους κακούς λογισμούς. Αυτό γίνεται απ΄ τη δική μας αγανάκτηση. Δεν προκαλεί ο Θεός το κακό αλλά η κακία των ανθρώπων. Δεν τιμωρεί ο Θεός, αλλά η δική μας κακή διάθεση μεταδίδεται στην ψυχή του άλλου μυστηριωδώς και κάνει το κακό.
Η βασκανία είναι πολύ άσχημο πράγμα. Είναι η κακή επίδραση που γίνεται, όταν κανείς ζηλέψει και ορεχθεί κάτι ή κάποιον. Θέλει μεγάλη προσοχή. Η ζήλεια κάνει πολύ κακό στον άλλο. Αυτός που βασκαίνει δεν το βάζει καν στο νου του ότι κάνει κακό. Είδατε τι λέει και η Παλαιά Όταν όμως ο άλλος είναι άνθρωπος του Θεού και εξομολογείται και μεταλαμβάνει και έχει πάνω του τον Σταυρό, δεν τον πιάνει τίποτα. Όλοι οι δαίμονες να πέσουν πάνω του, δεν καταφέρνουν τίποτα.
Ο ποιμήν ο καλός
α. Το νόημα του Μυστηρίου
Ή λέξη βάπτισμα σημαίνει τη βύθιση ενός αντικειμένου ολόκληρου μέσα στο νερό. και επειδή τα έμψυχα όντα μέσα στο νερό πνίγονται και επέρχεται ό θάνατος, γι' αυτό στη βάπτιση χρειάζεται έγκαιρη επέμβαση στο βυθισμένο άνθρωπο πρίν πνιγεί.Ό «ναυαγοσώστης» του ανθρώπου είναι ό Θεάνθρωπος: Χριστός, ό όποιος μας έσωσε με το σταυρικό Του θάνατο (τη βύθιση Του στην «άβυσσο» του αδη, οπού βρισκόταν ό άνθρωπος) και την Ανάσταση Του (με την οποία ανέσυρε αναστημένο και τον άνθρωπο). Κατά τον ίδιο τρόπο συμμετέχοντες και εμείς, στο θάνατο και την Ανάσταση Του, υφιστάμεθα την τριπλή κατάδυση στη βάπτιση (τριήμερος ταφή) και ακολουθεί ή ανάδυση και ή ανάσταση μας, ή νέκρωση του παλαιού ανθρώπου ή αναγεννημένη πνευματικά καινή ζωή δια του Αγίου Πνεύματος και ή πολιτογράφηση μας στον ουρανό μεταξύ των ζώντων (Ίω. γ', 4-7. Ρωμ. στ', 3-9. έβρ. ιβ', 23).Ή σωτηρία μας λοιπόν από το θάνατο της αμαρτίας είναι το αληθινό και πραγματικό νόημα του Μυστηρίου.
β. Ή σύσταση του Μυστηρίου
Το μυστήριο του Βαπτίσματος προεικονίστηκε και στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη. Ό Κύριος επίσης συνομιλώντας με το Φαρισαίο Νικόδημο του είπε: «Εάν μη τις γεννηθή εξ ύδατος και Πνεύματος ου δύναται εισελθείν είς την βασιλείαν του Θεού» (Ίω. γ', 5). Ή ίδρυση όμως και ή παράδοση του Μυστηρίου έγινε μετά την Ανάσταση, όταν είπε στους Αποστόλους Του: «Πορευθέντες μαθήτευσα τε πάντα τα έθνη βαπτίζοντες αυτούς είς το όνομα του Πα τρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» (Ματθ. κη 19). Ό ίδιος ό Κύριος μίλησε και για την αναγκαιότητα του Βαπτίσματος με το παρά πάνω «ου δύναται εισελθείν.>> και με το «ό πιστεύσας και βαπτισθείς σωθήσεται, ό δε απι στήσας κατακριθήσεται» (Μαρκ. ιστ', 16).Έκτοτε αυτή είναι ή πράξη των Αποστόλων και των διαδόχων τους' ή «κατήχηση» και το «Βάπτισμα», με το όποιο οποιοσδήποτε εισέρχεται στην Εκκλησία Του, στην Κιβωτό της σωτηρίας.
γ. Τα αισθητά σημεία του Μυστηρίου
Τρία είναι τα αισθητά σημεία πού βλέπουμε και ακούμε (1) Το νερό, (2) Ή τριπλή κατάδυση και ανάδυση του βαπτιζομένου και (3) Τα λόγια του Ιερέα: «Βαπτίζεται ό δούλος του Θεού... εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος».
δ. Ή ειδική χάρη του Μυστηρίου
Με το άγιο Βάπτισμα μεταδίδεται στο βαπτιζόμενο: (1) Ή άφεση όλων των αμαρτιών, δηλ. ή απαλλαγή από το μολυσμό του προπατορικού αμαρτήματος καί, όταν ό βαπτιζόμενος είναι μεγάλης ηλικίας, των προσωπικών αμαρτιών. Γι' αυτό μετά το Βάπτισμα, ανεξαρτήτως προηγουμένης ζωής μπορεί ό αναγεννημένος χριστιανός και να ιερωθεί. (2) Ή αναγέννηση, ή δικαίωση, ή υιοθεσία και ή δυνατότητα σωτηρίας. Ό βαπτισμένος έχει επανέλθει στην προπτωτική κατάσταση του «κατ' εικόνα και καθ' όμοίωσιν», εκτός της ροπής προς το κακό, το οποίο όμως υπερνικάται (όταν κανείς ζει και αγωνίζεται εντός της Εκκλησίας) και του φυσικού θανάτου, ό οποίος όμως δεν έχει άλλες συνέπειες, έφ' όσον πλέον ό άνθρωπος μεταβαίνει με αυτόν τον φυσικό θάνατο στη ζωή (την αιώνιο). Ή βάση της άγιότητας τέθηκε. Υπολείπεται ή ενεργός, ή προσωπική συμμετοχή του καθενός, για να γίνει «κατά χάριν Θεός».
ε. Οι προϋποθέσεις του Βαπτίσματος
Σύμφωνα με τους λόγους του Κυρίου (Μαρκ. ιστ', 16), προυπόθεση του βαπτίσματος είναι ή πίστη μας στο πρόσωπο του Χριστού, χωρίς να την ανταλλάσσουμε ούτε με χρήματα, ούτε με φιλίες, ούτε και μ' αυτή τη ζωή μας, όπως έκαναν οι Μάρτυρες της Εκκλησίας.Ή πίστη αυτή περιλαμβάνει κυρίως τρία σημεία: (1) Την απόταξη του Σατανά, την απομάκρυνση του πιστού από κάθε τι το σατανικό. Σ' αυτό συντελεί και ό εξορκισμός του Σατανά πού γίνεται πρίν από τη Βάπτιση. (2) Τη σύνταξη του πιστού με τον Χριστό. Τη στροφή δηλαδή της σκέψεως, των πράξεων, της αγάπης και ολόκληρης της ζωής προς τον Χριστό. (3) Την προσκύνηση και τη λατρεία του Χριστού.
στ. Ή προσωπική συμμετοχή στο Βάπτισμα.
Τα Μυστήρια δεν είναι δυνατόν να κατανοηθούν λογικά, αλλά κατανοούνται βιωματικά οι ενέργειες του Θεού πού απορρέουν από κάθε Μυστήριο. Ή γνώση του Μυστηρίου δεν εξαρτάται από τη διανοητική ικανότητα του άνθρωπου, αλλά από την αγάπη του Θεού. «Δεν Τον έζητήσαμε, αλλά μας έζήτησε» λέγει ό Αγιος Καβάσιλας και συνεχίζει «το πρόβατο δεν έζήτησε τον ποιμένα, αλλά ό ποιμήν το πρόβατο». Όλα προέρχονται από τον Θεό. Αυτό γίνεται και με το μικρό παιδί πού βαπτίζεται, το οποίο μάλιστα δεν προβάλλει συνειδητή αντίδραση στη χάρη του Θεού. Ή συνειδητή, βέβαια, συμμετοχή του μικρού παιδιού και ή αντιληπτική του ικανότητα είναι μικρότερη ή μηδαμινή, Αλλά αυτό δεν έχει σημασία και γιατί ή πρωτοβουλία ανήκει στον Θεό και γιατί και μεγάλο να ήταν το παιδί ή άνδρα: ή αντιληπτική του ικανότητα και πάλι θα βρισκόταν σε πλήρη δυσαναλογία σχετικά με το ακατανόητο και άρρητο αποτέλεσμα του ιερού Μυστηρίου.Αυτοί είναι οι λόγοι για τους οποίους ή Όρθ. Έκκλησία βαπτίζει νήπια και πιστεύει ότι αύτη είναι ή ορθή πρα ξη και αυτό είναι το θέλημα του Χριστού (Ματθ. ιθ', 14-15).
ζ. Ό Νηπιοβαπτισμός
Στήν αρχαία Εκκλησία οι άνθρωποι βαπτίζονταν σε ό ποια ηλικία προσέρχονταν στην πίστη. Αυτό όμως δεν ση μαίνει ότι δε βαπτίζονταν νήπια. Οταν οι γονείς πίστευαν στον αληθινό Θεό, ολόκληρη ή οικογένεια βαπτιζόταν άρα και τα νήπια. Ήταν αδιανόητο ή Εκκλησία να απέκλειε τα νήπια από τη σωτηρία, έφ' όσον ό Χριστός τα έκάλεσε και τα ευλόγησε (Ματθ. ιθ', 14-15). Ό Αγιος Ειρηναίος (150 μ.Χ.) μαρτυρεί ότι ό νήπιοβαπτισμός ήταν συνηθισμένη πράξη της Εκκλησίας, ενώ ό "Αγιος Κυπριανός (250 μ.Χ.) παρατηρεί ότι τα παιδιά πρέπει να αξιούνται της χάριτος του Βαπτίσματος. Το ίδιο προσθέτει και ό "Αγιος Γρηγόριος ό Θεολόγος, ότι τα παιδιά πρέπει να βαπτίζονται σε νηπιακή ηλικία.Σέ περίπτωση κινδύνου ενός αβαπτίστου, ή Εκκλησία αναγνωρίζει το «αεροβάπτισμα», το όποιο μπορεί να τελέσει οποιοσδήποτε ορθόδοξος. Σ' αυτή την περίπτωση υψώνουμε τρεις φορές το παιδί - βρέφος λέγοντας: Βαπτίζεται ό δούλος του Θεού... είς το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Εάν το παιδί επιζήσει, το Βάπτισμα τελείται κανονικά από Ιερέα.Τα νήπια πού πεθαίνουν αβάπτιστα, μερικοί Πατέρες υποστηρίζουν ότι θα βρίσκονται σε «μέση κατάσταση» ούτε θα δοξάζονται, ούτε θα κολάζονται. Ή Άγία Γραφή δε σημειώνει τίποτε σχετικό, γι' αυτό ή πλήρης αποκάλυψη του προβλήματος μας επιφυλάσσεται στην άλλη ζωή.
3. Το Μυστήριο του Χρίσματος
α. Το νόημα του Μυστηρίου
Ή αναγέννηση του αγίου Βαπτίσματος είναι πλήρης, Αλά ό νεοφώτιστος είναι «νήπιος εν Χριστώ» και έχει ανάγκη βοηθείας, πού δίδεται σ' αυτόν με το Άγιο Πνεύμα κατά την τέλεση του Χρίσματος. Το έργο του Αγίου Πνεύματος στο νεοφώτιστο, είναι ή ειδική και ποικίλη χάρη, που αρχίζει σαν «Σφραγίδα δωρεάς Πνεύματος Αγίου».
Β. Σύσταση του Μυστηρίου
Στήν Καινή Διαθήκη δεν υπάρχει ρητή μαρτυρία παραδόσεως του Μυστηρίου από τον Κύριο. οι Άγιοι Άπόστολοι όμως μας παρέδωσαν την πράξη και μας μιλούν γι' αυτο σαν ιδιαίτερο Μυστήριο: «Καί υμείς χρίσμα έχετε από του Αγίου, και οίδατε πάντα» (Α' Ίω. β', 20), «εν ω και ύμεΐς... πιστεύσαντες έσφραγίσθητε τω Πνεύματι τω Άγίω ός εστίν αρραβών της κληρονομιάς ημών» (Εφ. α', 13-14). Επίσης από τίς Πράξεις των Αποστόλων φαίνεται καθαρά ότι υπήρχαν βαπτισμένοι (από τους Διακόνους) χωρίς να έχουν λάβει το Αγιο Πνεύμα, οπότε οι Απόστολοι «επετίθουν τάς χείρας έπ' αυτούς και ελάμβαναν Πνεύμα Αγιον» (Πράξ. η', 17). Για το Αγιο Πνεύμα ομιλεί και ό Ευαγγελιστής Ιωάννης στο κεφ. ζ' 39, το οποίο θα ελάμβαναν κατά τους λόγους του Κυρίου «οί πιστεύοντες είς αυτόν», ενώ οι πρώτοι πού έλαβαν το Αγιο Πνεύμα είναι οι Απόστολοι κατά την Πεντηκοστή.
γ. Τα αισθητά σημεία του Μυστηρίου
Τα σημεία αυτά είναι τέσσερα: (1) Το άγιο Μύρο - έλαιον από σαράντα αρώματα, που δηλώνουν «αισθητά» τα ποικίλα χαρίσματα του Άγιου Πνεύματος. (2) Ή ευχή του Ιερέα. (3) Ή χρίση των κυρίων μερών του σώματος καί (4) Τα λόγια του Ιερέα: «Σφραγίς δωρεάς Πνεύματος Αγίου. Αμήν».Με τα «σημεία» αυτά ό Ιερέας δεν «τελεί» το Μυστήριο αυτό όπως τ' άλλα, αλλά μεταδίδει το Άγιο Πνεύμα.
δ. Ή είδική χάρη του Μυστηρίου.
Ή χάρη του Χρίσματος είναι τα ποικίλα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος (Γαλ. ε', 22-23 και Α'Κορ. ιβ'4καί 8-11), τα οποία λαμβάνουν όλοι ανεξαιρέτως οι βαπτισμένοι. Εάν τα διατηρούν ή εάν τα αυξάνουν, με τη δύναμη πάλι του Αγίου Πνεύματος, είναι ένα μεγάλο θέμα πού συν δέεται και με την προαίρεση του καθενός. Πάντως το Χρίσμα δεν επαναλαμβάνεται. Εξαίρεση γίνεται εάν κάποιος ορθόδοξος πλανηθεί και ακολουθήσει άλλη θρησκεία, εφ' όσον μετανοήσει, μπορεί να γίνει δεκτός ξανά στην ορθόδοξη Εκκλησία με τη χρίση (πάλι) του Αγίου Μύρου. Τα χαρίσματα γίνονται ενεργά με τη μετάνοια, την εξομολόγη ση και τη θεία Κοινωνία.
Διοίκηση Ι. Ναού – Ιστορικά του Ναού - Ιερές Ακολουθιές - Ποιμαντική ζωή
Επικοινωνία/E-Mail
Ιερά Μητρόπολις Δημητριάδος
Ενοριακός Ιερός Ναός
Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού
και Αγίας Βαρβάρας
Χρ.Σμύρνης - Παρασκευοπούλου
Τ.Κ 38446 Νέας Ιωνίας – Μαγνησίας
ΤΗΛ. 2421 0 60668, 60328
FAX: 2421 0 60668
E-MAIL: ioannisdamaskinos@yahoo.gr
Ενοριακός Ιερός Ναός
Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού
και Αγίας Βαρβάρας
Χρ.Σμύρνης - Παρασκευοπούλου
Τ.Κ 38446 Νέας Ιωνίας – Μαγνησίας
ΤΗΛ. 2421 0 60668, 60328
FAX: 2421 0 60668
E-MAIL: ioannisdamaskinos@yahoo.gr
Αρχειοθήκη ιστολογίου
Ανακοίνωση
Από την Δευτέρα 25 Φεβρουαρίου 2008 στο Ναό μας ξεκινάει πρόγραμμα γυμναστικής (κινησιοθεραπεία, PILATES, AEROBIC) τα μαθήματα θα πραγματοποιούνται στην αίθουσα τελετών του Ναού μας:
Κάθε Δευτέρα απόγευμα
6.00-7.00 Κινησιοθεραπεία
7.00-8.00 PILATES, AEROBIC
Κάθε Τετάρτη απόγευμα
5.00-6.00 Κινησιοθεραπεία
Κάθε Πέμπτη το βράδυ
8.00-9.00 PILATES, AEROBIC
Για εγγραφές στο γραφείο του Ναού μας.
Κάθε Δευτέρα απόγευμα
6.00-7.00 Κινησιοθεραπεία
7.00-8.00 PILATES, AEROBIC
Κάθε Τετάρτη απόγευμα
5.00-6.00 Κινησιοθεραπεία
Κάθε Πέμπτη το βράδυ
8.00-9.00 PILATES, AEROBIC
Για εγγραφές στο γραφείο του Ναού μας.
Η ώρα
Ο ΧΡΙΣΤΟΣ
Κύκλος Μελέτης Αγίας Γραφής
Αγία Γραφή
Η μελέτη της Αγίας Γραφής αποτελεί Ιερή υποχρέωση όλων των Χριστιανών. Στο ναό μας γίνεται μελέτη και συζήτησή της, κάθε Δευτέρα 17:00 έως 18:00 το απόγευμα απο το Πρωτοπρεσβύτερο Ελευθέριο Σαράτση.
Φυσικά αυτοσκοπός όλων, παραμένει η προσπάθεια για όσο το δυνατόν πιστή εφαρμογή των λόγων του Ιησού Χριστού, στην καθημερινή ζωή.
Στους πραγματικά δύσκολους για όλους μας καιρούς, η ομάδα αυτή αποτελεί λιμάνι ηρεμίας, ψυχικής ανάτασης και τείχος προστασίας των πιστών, από αιρετικούς, άθεους και αλλόθρησκους.
Ταυτόχρονα οι συμμετέχοντες επισκέπτονται μονές, εκκλησίες και τόπους Ιερών προσκυνημάτων, εξασφαλίζοντας μερικές ακόμη ώρες ηρεμίας, προσευχής και χριστιανικής κατάνυξης.
Φυσικά αυτοσκοπός όλων, παραμένει η προσπάθεια για όσο το δυνατόν πιστή εφαρμογή των λόγων του Ιησού Χριστού, στην καθημερινή ζωή.
Στους πραγματικά δύσκολους για όλους μας καιρούς, η ομάδα αυτή αποτελεί λιμάνι ηρεμίας, ψυχικής ανάτασης και τείχος προστασίας των πιστών, από αιρετικούς, άθεους και αλλόθρησκους.
Ταυτόχρονα οι συμμετέχοντες επισκέπτονται μονές, εκκλησίες και τόπους Ιερών προσκυνημάτων, εξασφαλίζοντας μερικές ακόμη ώρες ηρεμίας, προσευχής και χριστιανικής κατάνυξης.
Λυχνάρι
Ιωάννης ο Δαμασκηνός
Λόγια Πατέρων
"Είναι μεγάλο κατόρθωμα να θυσιάσει ή να εγκαταλείψει κανείς το δικαίωμά του, το οποίο ο ίδιος θεωρεί ότι είναι κατά θεόν και να εφαρμόσει τη συμβουλή εκείνου που τον διδάσκει κατά θεόν"
"Κάθε καλό έρχεται από τον Κύριον κατ' οικονομίαν. Αυτό διαφεύγει με τρόπο μυστικό από τους αχάριστους και αγνώμονες και οκνηρούς". ('Αγιος Μάρκος)
"Μην αγωνιάς για τίποτε αφού ο Κύριος σου είναι παρών στη ζωή σου. Η αγκάλη του σε περιβάλλει από παντού. Βρίσκεται, όχι μονάχα γύρω σου, αλλά μέσα σου, γνωρίζοντας όλους τους λογισμούς τις ανάγκες και τους πόθους σου". ('Αγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
"Ανάθεσε στον Κύριον την ασθένεια της φύσεώς σου αναγνωρίζοντας την αδυναμία σου και τότε θα λάβεις το χάρισμα της σωφροσύνης χωρίς να το καταλάβεις". (Κλίμαξ)
"Οι λογισμοί που σου φέρνουν αμηχανία και ταραχή προέρχονται από το διάβολο. Οι κατά θεόν λογισμοί εμπνέουν σιγουριά και ειρήνη. Πάλεψε και θα τ' αποκτήσεις". (Όσιος Μάρκος)
"Κάθε καλό έρχεται από τον Κύριον κατ' οικονομίαν. Αυτό διαφεύγει με τρόπο μυστικό από τους αχάριστους και αγνώμονες και οκνηρούς". ('Αγιος Μάρκος)
"Μην αγωνιάς για τίποτε αφού ο Κύριος σου είναι παρών στη ζωή σου. Η αγκάλη του σε περιβάλλει από παντού. Βρίσκεται, όχι μονάχα γύρω σου, αλλά μέσα σου, γνωρίζοντας όλους τους λογισμούς τις ανάγκες και τους πόθους σου". ('Αγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
"Ανάθεσε στον Κύριον την ασθένεια της φύσεώς σου αναγνωρίζοντας την αδυναμία σου και τότε θα λάβεις το χάρισμα της σωφροσύνης χωρίς να το καταλάβεις". (Κλίμαξ)
"Οι λογισμοί που σου φέρνουν αμηχανία και ταραχή προέρχονται από το διάβολο. Οι κατά θεόν λογισμοί εμπνέουν σιγουριά και ειρήνη. Πάλεψε και θα τ' αποκτήσεις". (Όσιος Μάρκος)
Τελώνης και Φαρισαίος
Η ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ ΤΟΥ ΤΕΛΩΝΗ
Την παραμονή της Κυριακής «του Τελώνη και του Φαρισαίου», στον Εσπερινό του Σαββάτου εμφανίζεται για πρώτη φορά το λειτουργικό βιβλίο «Τριώδιο». Απ’ αυτό διαβάζονται διάφορα κείμενα που τα προσθέτουμε στους συνηθισμένους ύμνους της εβδομαδιαίας αναστάσιμης ακολουθίας. Όλα αυτά τα κείμενα παρουσιάζουν την επόμενη μεγάλη πλευρά της μετάνοιας: την ταπείνωση.
Το ευαγγελικό ανάγνωσμα (Λουκ.18,10-14) περιγράφει έναν άνθρωπο που είναι πάντα ευχαριστημένος με τον εαυτό του και που νομίζει ότι συμμορφώνεται με όλες τις απαιτήσεις της θρησκείας. Είναι βέβαιος για τον εαυτό του και πολύ περήφανος γι’ αυτόν. Στην πραγματικότητα όμως έχει παραποιήσει το νόημα της θρησκείας. Την έχει περιορίσει σε εξωτερικούς τύπους και μετράει την ευσέβειά του με το ποσόν των χρημάτων που συνεισφέρει στο ναό. Όσο για τον Τελώνη, αυτός ταπεινώνει τον εαυτό του και αυτή η ταπείνωση τον δικαιώνει μπροστά στον Θεό.
Αν υπάρχει μια ηθική αξία που σχεδόν απόλυτα παραθεωρείται ή αγνοείται σήμερα είναι πραγματικά η ταπείνωση. Ο πολιτισμός στον οποίο ζούμε διαρκώς ενσταλάζει μέσα μας την έννοια της υπερηφάνειας, της αυτοεξύμνησης και της αυτοδικαίωσης. Είναι οικοδομημένος πάνω στην αλαζονική υπόθεση ότι ο άνθρωπος μπορεί να πετύχει οτιδήποτε μόνος του, και φτάνει το να περιγράφει τον Θεό σαν τον Ένα που πάντοτε αμείβει τις επιτυχίες και τα καλά έργα του ανθρώπου.
Η ταπείνωση -είτε ατομική, είτε ομαδική, είτε εθνική είναι- θεωρείται δείγμα αδυναμίας, κάτι ανάρμοστο για έναν αληθινό άνθρωπο. Αλλά μήπως οι χριστιανοί σήμερα δεν είναι ποτισμένοι με το πνεύμα του Φαρισαίου; Μήπως και μεις δε θέλουμε κάθε προσφορά μας, κάθε «καλή πράξη» μας, καθετί που κάνουμε «για την Εκκλησία» να αναγνωρίζεται, να επαινείται, να δημοσιεύεται;
Αλλά τι είναι ταπείνωση; Η απάντηση σ’ αυτή την ερώτηση μπορεί να φανεί παράδοξη γιατί είναι ριζωμένη σε μια περίεργη διαβεβαίωση: Ο ίδιος το Θεός είναι ταπεινός! Για κείνον που γνωρίζει τον Θεό, που Τον ατενίζει μέσα στη δημιουργία Του και στις σωτήριες ενέργειές Του, είναι φανερό ότι η ταπείνωση είναι πραγματικά μια θεία ποιότητα, είναι το ουσιαστικό περιεχόμενο και η λάμψη της δόξας από την οποία, όπως ψέλνουμε στη Θεία Λειτουργία, είναι «πλήρης ο ουρανός και η γη». Μέσα στην ανθρώπινη διανοητικότητά μας έχουμε την τάση να μη μπορούμε να συμβιβάσουμε τη «δόξα» με την «ταπείνωση» - αφού μάλιστα η ταπείνωση θεωρείται ψεγάδι ή ελάττωμα. Ακριβώς όμως η άγνοιά μας και η αδεξιότητά μας είναι εκείνα που μας κάνουν ή θα έπρεπε να μας κάνουν να νιώθουμε ταπεινοί.
Είναι σχεδόν αδύνατο να μεταφέρεις στο σύγχρονο άνθρωπο που τρέφεται με τη δημοσιότητα, την αυτοπροβολή και την ατέλειωτη αυτοεξύμνηση, το γεγονός ότι εκείνο που είναι αυθεντικά τέλειο, όμορφο και καλό είναι την ίδια στιγμή γνήσια ταπεινό. Ακριβώς γιατί η τελειότητα δεν έχει ανάγκη από τη «δημοσιότητα», την εξωτερική δόξα ή από την κάθε είδους επίδειξη.
Ο Θεός είναι ταπεινός γιατί είναι τέλειος. Η ταπείνωσή Του είναι η δόξα Του και η πηγή κάθε αληθινής ομορφιάς, τελειότητας και καλοσύνης. Αυτό συνέβηκε με την Παναγία, τη Μητέρα του Χριστού, που η ταπείνωση την έκανε χαρά όλης της οικουμένης και τρανή αποκάλυψη της ωραιότητας πάνω στη γη· αυτό έγινε και με όλους τους αγίους· το ίδιο συμβαίνει και με κάθε ανθρώπινη ύπαρξη στις σπάνιες στιγμές της επαφής της με το Θεό.
Πως κανείς γίνεται ταπεινός; Η απάντηση για ένα χριστιανό είναι απλή: με την ενατένιση του Χριστού, που είναι η σαρκωμένη Θεία ταπείνωση, ο Ένας, μέσα στον οποίο ο Θεός αποκάλυψε, μια για πάντα, τη δόξα Του σαν ταπείνωση και την ταπείνωσή Του σαν δόξα. «Νῦν» είπε ο Χριστός τη νύχτα της άκρας ταπείνωσής Του, «ἐδοξάσθη ὁ υἰός τοῦ ἀνθρώπου, καί ὁ Θεός ἐδοξάσθη ἐν αὐτῷ».
Η ταπείνωση μαθαίνεται ατενίζοντας το Χριστό ο οποίος είπε: «Μάθετε ἀπ’ ἐμοῦ ὅτι πρᾶος εἰμί καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ» (Ματθ. 11: 29). Τελικά γινόμαστε ταπεινοί με το να μετράμε το καθετί με μέτρο το Χριστό και να αναφερόμαστε για όλα σ’ Αυτόν. Χωρίς τον Χριστό η αληθινή ταπείνωση είναι αδύνατη, ενώ στην περίπτωση του Φαρισαίου, ακόμα και η θρησκεία, γίνεται υπερηφάνεια για τα επιτεύγματά του· έχουμε δηλαδή ένα είδος φαρισαϊκής αυτό-δοξολογίας.
Η περίοδος λοιπόν της Μεγάλης Τεσσαρακοστής αρχίζει με μια αναζήτηση, μια προσευχή για ταπείνωση που είναι η αρχή της αληθινής μετάνοιας. Γιατί μετάνοια, πάνω από καθετί άλλο, είναι η επιστροφή στη γνήσια τάξη των πραγμάτων, η «αναμόρφωση του αρχαίου κάλλους». Η μετάνοια επομένως είναι θεμελιωμένη στην ταπείνωση και η ταπείνωση – η Θεία και θαυμαστή ταπείνωση – είναι καρπός της και τέρμα της.
Αλέξανδρος Σμέμαν, (από το βιβλίο Μεγάλη Σαρακοστή: πορεία προς το Πάσχα, εκδ. Ακρίτας)
Το ευαγγελικό ανάγνωσμα (Λουκ.18,10-14) περιγράφει έναν άνθρωπο που είναι πάντα ευχαριστημένος με τον εαυτό του και που νομίζει ότι συμμορφώνεται με όλες τις απαιτήσεις της θρησκείας. Είναι βέβαιος για τον εαυτό του και πολύ περήφανος γι’ αυτόν. Στην πραγματικότητα όμως έχει παραποιήσει το νόημα της θρησκείας. Την έχει περιορίσει σε εξωτερικούς τύπους και μετράει την ευσέβειά του με το ποσόν των χρημάτων που συνεισφέρει στο ναό. Όσο για τον Τελώνη, αυτός ταπεινώνει τον εαυτό του και αυτή η ταπείνωση τον δικαιώνει μπροστά στον Θεό.
Αν υπάρχει μια ηθική αξία που σχεδόν απόλυτα παραθεωρείται ή αγνοείται σήμερα είναι πραγματικά η ταπείνωση. Ο πολιτισμός στον οποίο ζούμε διαρκώς ενσταλάζει μέσα μας την έννοια της υπερηφάνειας, της αυτοεξύμνησης και της αυτοδικαίωσης. Είναι οικοδομημένος πάνω στην αλαζονική υπόθεση ότι ο άνθρωπος μπορεί να πετύχει οτιδήποτε μόνος του, και φτάνει το να περιγράφει τον Θεό σαν τον Ένα που πάντοτε αμείβει τις επιτυχίες και τα καλά έργα του ανθρώπου.
Η ταπείνωση -είτε ατομική, είτε ομαδική, είτε εθνική είναι- θεωρείται δείγμα αδυναμίας, κάτι ανάρμοστο για έναν αληθινό άνθρωπο. Αλλά μήπως οι χριστιανοί σήμερα δεν είναι ποτισμένοι με το πνεύμα του Φαρισαίου; Μήπως και μεις δε θέλουμε κάθε προσφορά μας, κάθε «καλή πράξη» μας, καθετί που κάνουμε «για την Εκκλησία» να αναγνωρίζεται, να επαινείται, να δημοσιεύεται;
Αλλά τι είναι ταπείνωση; Η απάντηση σ’ αυτή την ερώτηση μπορεί να φανεί παράδοξη γιατί είναι ριζωμένη σε μια περίεργη διαβεβαίωση: Ο ίδιος το Θεός είναι ταπεινός! Για κείνον που γνωρίζει τον Θεό, που Τον ατενίζει μέσα στη δημιουργία Του και στις σωτήριες ενέργειές Του, είναι φανερό ότι η ταπείνωση είναι πραγματικά μια θεία ποιότητα, είναι το ουσιαστικό περιεχόμενο και η λάμψη της δόξας από την οποία, όπως ψέλνουμε στη Θεία Λειτουργία, είναι «πλήρης ο ουρανός και η γη». Μέσα στην ανθρώπινη διανοητικότητά μας έχουμε την τάση να μη μπορούμε να συμβιβάσουμε τη «δόξα» με την «ταπείνωση» - αφού μάλιστα η ταπείνωση θεωρείται ψεγάδι ή ελάττωμα. Ακριβώς όμως η άγνοιά μας και η αδεξιότητά μας είναι εκείνα που μας κάνουν ή θα έπρεπε να μας κάνουν να νιώθουμε ταπεινοί.
Είναι σχεδόν αδύνατο να μεταφέρεις στο σύγχρονο άνθρωπο που τρέφεται με τη δημοσιότητα, την αυτοπροβολή και την ατέλειωτη αυτοεξύμνηση, το γεγονός ότι εκείνο που είναι αυθεντικά τέλειο, όμορφο και καλό είναι την ίδια στιγμή γνήσια ταπεινό. Ακριβώς γιατί η τελειότητα δεν έχει ανάγκη από τη «δημοσιότητα», την εξωτερική δόξα ή από την κάθε είδους επίδειξη.
Ο Θεός είναι ταπεινός γιατί είναι τέλειος. Η ταπείνωσή Του είναι η δόξα Του και η πηγή κάθε αληθινής ομορφιάς, τελειότητας και καλοσύνης. Αυτό συνέβηκε με την Παναγία, τη Μητέρα του Χριστού, που η ταπείνωση την έκανε χαρά όλης της οικουμένης και τρανή αποκάλυψη της ωραιότητας πάνω στη γη· αυτό έγινε και με όλους τους αγίους· το ίδιο συμβαίνει και με κάθε ανθρώπινη ύπαρξη στις σπάνιες στιγμές της επαφής της με το Θεό.
Πως κανείς γίνεται ταπεινός; Η απάντηση για ένα χριστιανό είναι απλή: με την ενατένιση του Χριστού, που είναι η σαρκωμένη Θεία ταπείνωση, ο Ένας, μέσα στον οποίο ο Θεός αποκάλυψε, μια για πάντα, τη δόξα Του σαν ταπείνωση και την ταπείνωσή Του σαν δόξα. «Νῦν» είπε ο Χριστός τη νύχτα της άκρας ταπείνωσής Του, «ἐδοξάσθη ὁ υἰός τοῦ ἀνθρώπου, καί ὁ Θεός ἐδοξάσθη ἐν αὐτῷ».
Η ταπείνωση μαθαίνεται ατενίζοντας το Χριστό ο οποίος είπε: «Μάθετε ἀπ’ ἐμοῦ ὅτι πρᾶος εἰμί καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ» (Ματθ. 11: 29). Τελικά γινόμαστε ταπεινοί με το να μετράμε το καθετί με μέτρο το Χριστό και να αναφερόμαστε για όλα σ’ Αυτόν. Χωρίς τον Χριστό η αληθινή ταπείνωση είναι αδύνατη, ενώ στην περίπτωση του Φαρισαίου, ακόμα και η θρησκεία, γίνεται υπερηφάνεια για τα επιτεύγματά του· έχουμε δηλαδή ένα είδος φαρισαϊκής αυτό-δοξολογίας.
Η περίοδος λοιπόν της Μεγάλης Τεσσαρακοστής αρχίζει με μια αναζήτηση, μια προσευχή για ταπείνωση που είναι η αρχή της αληθινής μετάνοιας. Γιατί μετάνοια, πάνω από καθετί άλλο, είναι η επιστροφή στη γνήσια τάξη των πραγμάτων, η «αναμόρφωση του αρχαίου κάλλους». Η μετάνοια επομένως είναι θεμελιωμένη στην ταπείνωση και η ταπείνωση – η Θεία και θαυμαστή ταπείνωση – είναι καρπός της και τέρμα της.
Αλέξανδρος Σμέμαν, (από το βιβλίο Μεγάλη Σαρακοστή: πορεία προς το Πάσχα, εκδ. Ακρίτας)
Μεγαλομάρτυς Βαρβάρα
ΠΩΣ ΝΑ ΧΑΙΡΕΤΟΥΜΕ ΕΝΑΝ ΚΛΗΡΙΚΟ
« Σαν συναντήσεις έναν ιερέα και έναν Άγγελοθα χαιρετήσεις πρώτα τον ιερέα και μετά τον Άγγελο»( Από το Γεροντικό)
Ο κληρικός. Ο ιερέας, δεν είναι ο οποιοσδήποτε τον οποίον συναντάμε και με τον οποίον συναλλασόμεθα στην καθημερινή μας ζωή.
Η Ιεροσύνη του. Το Λειτούργημά του. Το Σχήμα του. Η Αποστολή του. Η Παρουσία του, τον θέτουν και τον θέλουν ή του επιβάλλουν να είναι και ΕΝΤΟΣ και ΕΚΤΟΣ του «κόσμου τούτου».
Η θρησκευτική - Χριστιανική αγωγή, η Ελληνορθόδοξη πατερική παράδοση, ο πολιτισμός μας, η ιστορία μας, η ευγένεια ψυχής δεν επιτρέπουνν' απευθύνουμε στον κληρικό τους στερεότυπους κοσμικούς χαιρετισμούς:«Καλημέρα», «Καλησπέρα», « Καληνύχτα». Ή, «νάσαι πάντα καλά», «να περνάμε καλά», «άντε γεια», «τα λέμε», που ανταλλάσσουν οι λαϊκοί μεταξύ τους.
Σ' έναν κληρικό οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και αν τον συναντήσουμε εντός ή εκτός του Ιερού Ναού, με μια ελαφρά κλίση της κεφαλής προς τα κάτω, « δια καταδύσεως η προς Θεόν ημών άνοδος γίνεται», απευθύνουμε με ταπείνωση και με ευλάβεια το : «ΕΥΛΟΓΕΙΤΕ ΠΑΤΕΡ» και Εκείνος με συνείδηση της υψηλής, της αγίας και ιερής αποστολής Του, ως πνευματικός Φάρος Φωτός Χριστού, ως λειτουργός των αγίων μυστηρίων της Εκκλησίας του Εσταυρωμένου και αναστημένου Ιησού, ως Ορθόδοξη παρουσία- μαρτυρία, ως πατέρας όλων, με σεμνότητα και παρρησία απαντά :« Ο ΚΥΡΙΟΣ».Ο Άγιος Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός καλεί την Ιεροσύνη « Τέχνην τεχνών και Επιστήμην επιστημών» και τον Ιερέα « Άγγελον Κυρίου».
Ο κληρικός. Ο ιερέας, δεν είναι ο οποιοσδήποτε τον οποίον συναντάμε και με τον οποίον συναλλασόμεθα στην καθημερινή μας ζωή.
Η Ιεροσύνη του. Το Λειτούργημά του. Το Σχήμα του. Η Αποστολή του. Η Παρουσία του, τον θέτουν και τον θέλουν ή του επιβάλλουν να είναι και ΕΝΤΟΣ και ΕΚΤΟΣ του «κόσμου τούτου».
Η θρησκευτική - Χριστιανική αγωγή, η Ελληνορθόδοξη πατερική παράδοση, ο πολιτισμός μας, η ιστορία μας, η ευγένεια ψυχής δεν επιτρέπουνν' απευθύνουμε στον κληρικό τους στερεότυπους κοσμικούς χαιρετισμούς:«Καλημέρα», «Καλησπέρα», « Καληνύχτα». Ή, «νάσαι πάντα καλά», «να περνάμε καλά», «άντε γεια», «τα λέμε», που ανταλλάσσουν οι λαϊκοί μεταξύ τους.
Σ' έναν κληρικό οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και αν τον συναντήσουμε εντός ή εκτός του Ιερού Ναού, με μια ελαφρά κλίση της κεφαλής προς τα κάτω, « δια καταδύσεως η προς Θεόν ημών άνοδος γίνεται», απευθύνουμε με ταπείνωση και με ευλάβεια το : «ΕΥΛΟΓΕΙΤΕ ΠΑΤΕΡ» και Εκείνος με συνείδηση της υψηλής, της αγίας και ιερής αποστολής Του, ως πνευματικός Φάρος Φωτός Χριστού, ως λειτουργός των αγίων μυστηρίων της Εκκλησίας του Εσταυρωμένου και αναστημένου Ιησού, ως Ορθόδοξη παρουσία- μαρτυρία, ως πατέρας όλων, με σεμνότητα και παρρησία απαντά :« Ο ΚΥΡΙΟΣ».Ο Άγιος Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός καλεί την Ιεροσύνη « Τέχνην τεχνών και Επιστήμην επιστημών» και τον Ιερέα « Άγγελον Κυρίου».
π. Αλέξανδρος Σμέμαν Αναφορά στη ζωη και το έργο ενός αληθινού θεολόγου
Αναφορά στη ζωή και το έργο ενός αληθινού θεολόγου
Ο π. Αλέξανδρος Σμέμαν ανήκει στις μεγάλες μορφές της θεολογίας του 20ου αιώνα. Η συγγραφή ενός κειμένου για ένα μεγάλο θεολόγο δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για έναν από τους πιο δημοφιλείς συγγραφείς. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ότι όλα τα έργα του γίνονται «best seller» και ότι για έναν εκδοτικό οίκο το όνομα «Σμέμαν» πάνω σε ένα βιβλίο εγγυάται επιτυχία. Όμως η θεολογία δεν μετριέται με ποσοτικούς όρους.
Από τη μια θα μπορούσαμε να αναφερθούμε στην επιρροή που άσκησε στον Πανεπιστημιακό και συγγραφικό θεολογικό λόγο. Θα μπορούσαμε να τον στολίσουμε με ηχηρούς προσδιορισμούς: «ο κορυφαίος Θεολόγος», «ο σημαντικότερος λειτουργιολόγος». Όμως ούτε αυτά μπορούν να καλύψουν μια τέτοια προσωπικότητα.
Δύο λόγια βιογραφικά
Ο π. Α. Σμέμαν, Εσθονός στην καταγωγή, γεννήθηκε το 1921, όμως πέρασε στην πατρίδα του λίγα χρόνια της ζωής του. Ανήκει, όπως και άλλοι μεγάλοι της θεολογίας, στη λεγόμενη γενιά των Ρώσων θεολόγων της Διασποράς. Στη γενιά που δεν άντεξε το καθεστώς του κουμμουνισμού και έφυγε για τη Δύση. Στη γενιά αυτή που τόσα οφείλουμε οι σύγχρονοι Ορθόδοξοι. Ο Σμέμαν έζησε στα σημαντικότερα κέντρα του «Δυτικού κόσμου». Στο Παρίσι, όπου πέρασε τα νεανικά του χρόνια, σπούδασε και στη συνέχεια δίδαξε στο φημισμένο Ινστιτούτο του Αγ. Στεργίου (1946- 1951). Στη συνέχεια, και ενώ είχε ήδη χειροτονηθεί ιερέας (1946) πήγαινε στη Ν. Υόρκη όπου δίδαξε στο άλλο γνωστό Ινστιτούτο του Αγ. Βλαδίμηρου. Στην Αμερική θα περάσει το υπόλοιπο της ζωής του ως το 1983 όταν ο καρκίνος ύστερα από πολυετή ταλαιπωρία θα τον καταβάλει.
Ο Σμέμαν είχε από την πατρίδα του τη ρωσική ορθόδοξη παράδοση, αλώβητη ακόμα από την «δυτικοποιημένη και ακαδημαϊκή Θεολογία», (σύμφωνα με έκφρασή του). Βλέπει όμως στη διασπορά τις αλλοιώσεις και τις παρεκκλίσεις της Θεολογίας και τις θεραπεύει. Αυτή είναι και η ουσιαστικότερη συμβολή του, η επανεύρεση του αληθινού νοήματος και περιεχομένου της Ορθόδοξης Θεολογίας. Η απαλλαγή της από ξένα στοιχεία και η επανασύνδεσή της με τη λειτουργική πράξη και εμπειρία.
Παράδοση και ανανέωση
Σήμερα πολλοί ερίζουν για το περιεχόμενο των εννοιών «παράδοση», «ανανέωση», και το όλο θέμα μοιάζει να έχει αναχθεί σε «κριτήριο Ορθοδοξίας». Από τη μια πτέρυγα βρίσκονται οι «παραδοσιακοί» και από την άλλη οι «ανανεωτικοί». Όμως στην ουσία οι δύο έννοιες δεν είναι αντιφατικές. Το έργο του Σμέμαν το αποδεικνύει αυτό περίτρανα.
Ο Σμέμαν είδε τις αδυναμίες της Ορθόδοξης Θεολογίας και λατρείας, ένιωσε ότι η θεολογία είχε αποξενωθεί από τις ανάγκες του λαού, ότι η λατρεία είχε καταντήσει «θρησκευτική τελετή». Έτσι άντλησε από την Παράδοση όλα εκείνα τα ουσιαστικά στοιχεία της ανανέωσης. Έδειξε σε όλους πόσο επιζήμια είναι η αποσύνδεση της ευσέβειας, της λατρεία, της θεολογίας.
Γι’ αυτό επιχείρησε μια ανασύνθεση την οποία ονομάζουμε λειτουργική θεολογία.
«… Σκοπός της λειτουργικής Θεολογίας, […] είναι να ξεπεράσει τη μοιραία διαίρεση μεταξύ θεολογίας, λατρείας και ευσέβειας […]. Οι άνθρωποι έπαψαν να κατανοούν σωστά τη λατρεία και άρχισαν να βλέπουν σε αυτήν όμορφες και μυστηριώδεις τελετές στις οποίες, παρ’ όλο ότι παρακολουθούν, δεν συμμετέχουν πραγματικά. Ο χωρισμός αυτός στέρησε τη θεολογία από τις ζωντανές της πηγές και τη μεταμόρφωσε σε μια διανοητική άσκηση για τους διανοούμενους.» («Εξ’ ύδατος και πνεύματος» εκδ. Δομός). Είναι ένα από τα στοιχεία που γοητεύουν στα βιβλία του Σμέμαν: Η αποκατάσταση της πληρότητας. Η λειτουργική αυτή θεολογία αποτυπώνεται καθαρή στο παραπάνω βιβλίο. Πρόκειται για μια θεολογική και εκκλησιολογική ανάλυση του Βαπτίσματος. Μια ανάλυση που πραγματικά αποκαλύπτει στον αναγνώστη ένα διαφορετικό τρόπο θεώρησης και βίωσης των Μυστηρίων. Θα ήταν ευχής έργο αν το βιβλίο αυτό ήταν Πανεπιστημιακό σύγγραμμα.
Κέντρο της λειτουργικής Θεολογίας: η Ευχαριστία.
Βασικό σημείο στη Θεολογία του π. Αλεξάνδρου είναι ο ευχαριστιακός προσανατολισμός. Η Ευχαριστία κατέχει κεντρική θέση και αποτελεί σταθερό άξονα αναφοράς στα έργα του. Όχι τυχαία, αλλά επειδή ήθελε να τονίσει αυτό που ίσως έχουμε παραμερίσει: η Ευχαριστία αποτελεί το κέντρο της ζωής μας. Η θέση του αυτή εκφράζεται κυρίως στα έργα του «Η Ευχαριστία», «Για να ζήσει ο κόσμος».
Συγγραφέας αγαπητός, δηλαδή συγγραφέας που μιλάει στις καρδιέςΑυτό που έκανε τόσο «δημοφιλή» τον Σμέμαν είναι τα βιβλία του. Είναι σπάνιο να γίνονται όλα τα βιβλία ενός θεολόγου αγαπημένα αναγνώσματα σε τόσους πολλούς ανθρώπους. Είναι όμως κάτι που δείχνει το μέτρο της αληθινής θεολογίας. Θεολογίας, όχι δυσπρόσιτης αλλά κατανοητής στον καθένα. Τα βιβλία του δεν προσφέρουν μόνο διανοητική ευχαρίστηση, αλλά αγγίζουν την καρδιά, καλούν σε βίωση των γραφομένων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το βιβλίο «Σαρακοστή» (Ακρίτας). Σε αυτό με υπέροχο τρόπο, ο Σμέμαν μας βοηθά να ξαναβρούμε το αληθινό περιεχόμενο της «πορείας προς το Πάσχα». Δεν μένει όμως σε μια «θεωρητική» ανάλυση. Προς το τέλος του βιβλίου βρίσκεται το «πρακτικό» (και ίσως το καλύτερο λόγω της αμεσότητάς του) κεφάλαιο «Η Μεγάλη Σαρακοστή στη ζωή μας». Τα βιβλία του με τη ροή των σκέψεων, με την αμεσότητα του λόγου, ανοίγουν στον αναγνώστη νέους ορίζοντες. Όπως σημειώνει ο μεταφραστής αρκετών έργων του ι. Ροηλίδης «κάθε βιβλίο του π. Α. Σμέμαν αποτελεί και μια έκπληξη».
Ιερέας με ποιμαντικές αναζητήσεις και αγωνίες
Ας μην ξεχνάμε ότι ο Σμέμαν δεν ήταν μόνο ένας διαπρεπής επιστήμονας- θεολόγος, δεν ήταν μόνο ένας ικανός συγγραφέας, αλλά ταυτόχρονα ένας ιερέας. Και όπως κάθε ιερέας έχει (ή μάλλον οφείλει να έχει…) έντονη ποιμαντική έγνοια. Έτσι και ο π. Αλέξανδρος είχε συναίσθηση της ποιμαντικής του ευθύνης. Αυτή εκφράστηκε τριπλά:
Κατά πρώτον, επιδίωξε να θεραπεύσει τις συνέπειες της «Δυτικής ψευδομορφώσεως την Ορθόδοξης Θεολογίας» (κατά την έκφρασή του) στην καθημερινή ενοριακή ζωή. Προσπάθησε, όπως και νωρίτερα είδαμε, να δείξει ότι λατρεία δεν είναι ιδιωτική τελετή, αλλά έκφραση της ζωής και της αλήθειας της Εκκλησίας.
Έπειτα, αντιστάθηκε με ιδιαίτερη έμφαση στη σύγχρονη αίρεση της εκκοσμίκευσης (saecularismus). Η συμβολή του στο χώρο αυτό είναι τεράστια και ίσως παραγνωρισμένη σε σχέση με άλλες πτυχές της προσφοράς του. Στοιχεία και θέσεις του σχετικά με το θέμα υπάρχουν διάσπαρτα. Ας δούμε ένα σχετικό απόσπασμα από ένα κείμενο του, δημοσιευμένο στο περιοδικό «Σύνορο»: «… βασική διχοτομία που υπάρχει ανάμεσα στη ζωή και στη θρησκεία. Η θρησκεία περιορίζεται στο να εφοδιάζει τη ζωή με «ηθικές αξίες» να της παρέχει την απαραίτητη βοήθεια […], δεν επιχειρεί όμως πια να την μεταμορφώσει σε λατρεία […]. Έτσι η «τροφή», ο «έρωτας», ο «χρόνος», το «χρήμα», η «ύλη», γίνονται μέσα στην προοπτική του σεκουλαρισμού, οντότητες καθ’ αυτές, κλεισμένες στην απομόνωσή τους, ανίκανες να μεταμορφωθούν, αδιαπέραστες από τη Θεία Χάρη και το Άγιο Πνεύμα».
Αυτό που εντυπωσιάζει είναι όχι μόνο η ανατομική ακρίβεια των παρατηρήσεών του και η ευθύτητα των κρίσεων του αλλά και κάτι άλλο. Το κείμενο δημοσιεύτηκε το 1966 και είναι εντυπωσιακό ότι ήδη από τότε ο π. Σμέμαν διαβλέπει και επισημαίνει ορατούς κινδύνους.
Τέλος, η ποιμαντική του αγωνία, εκφράζεται και στο ευρύτερο εκκλησιαστικό επίπεδο: επιθυμεί έντονα την ενότητα στην Εκκλησία. Αποτυπώνεται έντονα η αγωνία αυτή στο βιβλίο του «Η αποστολή της Εκκλησίας στο σύγχρονο κόσμο» (Ακρίτας). Ο τίτλος και μόνο είναι ενδεικτικός του προβληματισμού του συγγραφέα. Το 4ο κεφάλαιο είναι η καλύτερη ανάλυση της κατάστασης που επικρατεί στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής (πολλές τοπικές Εκκλησίες, ελληνόφωνες, σλαυόφωνες κ. λ. π.). Είναι νομίζω χρήσιμο αν όχι αναγκαίο ανάγνωσμα για την κατανόηση των ιδιαιτεροτήτων και της διάσπασης της ενότητας στην εκεί Εκκλησία.
Στις παραπάνω γραμμές προσπαθήσαμε να περιγράψουμε και να αποτυπώσουμε όσο το δυνατόν, μερικά στοιχεία από τη ζωή, τη δράση και το έργο του π. Αλεξάνδρου Σμέμαν. Ασφαλώς η προσπάθεια δεν ήταν ολοκληρωμένη και για τούτο ίσως ανεπιτυχής. Όμως αν τουλάχιστον τα παραπάνω λόγια παρακινήσουν κάποιους σε μια μελέτη των έργων του π. Σμέμαν, θα είναι μια επιτυχία του κειμένου. Γιατί θα μπορέσουν να γνωρίσουν και αυτοί το εκπληκτικό περιεχόμενο νόημα των σκέψεων του Σμέμαν. Γιατί, η προσέγγιση στη Θεολογία του θα τους ανοίξει νέες προοπτικές βίωσης του Μυστηρίου της Ορθοδοξίας.
Ο π. Αλέξανδρος Σμέμαν ανήκει στις μεγάλες μορφές της θεολογίας του 20ου αιώνα. Η συγγραφή ενός κειμένου για ένα μεγάλο θεολόγο δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για έναν από τους πιο δημοφιλείς συγγραφείς. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ότι όλα τα έργα του γίνονται «best seller» και ότι για έναν εκδοτικό οίκο το όνομα «Σμέμαν» πάνω σε ένα βιβλίο εγγυάται επιτυχία. Όμως η θεολογία δεν μετριέται με ποσοτικούς όρους.
Από τη μια θα μπορούσαμε να αναφερθούμε στην επιρροή που άσκησε στον Πανεπιστημιακό και συγγραφικό θεολογικό λόγο. Θα μπορούσαμε να τον στολίσουμε με ηχηρούς προσδιορισμούς: «ο κορυφαίος Θεολόγος», «ο σημαντικότερος λειτουργιολόγος». Όμως ούτε αυτά μπορούν να καλύψουν μια τέτοια προσωπικότητα.
Δύο λόγια βιογραφικά
Ο π. Α. Σμέμαν, Εσθονός στην καταγωγή, γεννήθηκε το 1921, όμως πέρασε στην πατρίδα του λίγα χρόνια της ζωής του. Ανήκει, όπως και άλλοι μεγάλοι της θεολογίας, στη λεγόμενη γενιά των Ρώσων θεολόγων της Διασποράς. Στη γενιά που δεν άντεξε το καθεστώς του κουμμουνισμού και έφυγε για τη Δύση. Στη γενιά αυτή που τόσα οφείλουμε οι σύγχρονοι Ορθόδοξοι. Ο Σμέμαν έζησε στα σημαντικότερα κέντρα του «Δυτικού κόσμου». Στο Παρίσι, όπου πέρασε τα νεανικά του χρόνια, σπούδασε και στη συνέχεια δίδαξε στο φημισμένο Ινστιτούτο του Αγ. Στεργίου (1946- 1951). Στη συνέχεια, και ενώ είχε ήδη χειροτονηθεί ιερέας (1946) πήγαινε στη Ν. Υόρκη όπου δίδαξε στο άλλο γνωστό Ινστιτούτο του Αγ. Βλαδίμηρου. Στην Αμερική θα περάσει το υπόλοιπο της ζωής του ως το 1983 όταν ο καρκίνος ύστερα από πολυετή ταλαιπωρία θα τον καταβάλει.
Ο Σμέμαν είχε από την πατρίδα του τη ρωσική ορθόδοξη παράδοση, αλώβητη ακόμα από την «δυτικοποιημένη και ακαδημαϊκή Θεολογία», (σύμφωνα με έκφρασή του). Βλέπει όμως στη διασπορά τις αλλοιώσεις και τις παρεκκλίσεις της Θεολογίας και τις θεραπεύει. Αυτή είναι και η ουσιαστικότερη συμβολή του, η επανεύρεση του αληθινού νοήματος και περιεχομένου της Ορθόδοξης Θεολογίας. Η απαλλαγή της από ξένα στοιχεία και η επανασύνδεσή της με τη λειτουργική πράξη και εμπειρία.
Παράδοση και ανανέωση
Σήμερα πολλοί ερίζουν για το περιεχόμενο των εννοιών «παράδοση», «ανανέωση», και το όλο θέμα μοιάζει να έχει αναχθεί σε «κριτήριο Ορθοδοξίας». Από τη μια πτέρυγα βρίσκονται οι «παραδοσιακοί» και από την άλλη οι «ανανεωτικοί». Όμως στην ουσία οι δύο έννοιες δεν είναι αντιφατικές. Το έργο του Σμέμαν το αποδεικνύει αυτό περίτρανα.
Ο Σμέμαν είδε τις αδυναμίες της Ορθόδοξης Θεολογίας και λατρείας, ένιωσε ότι η θεολογία είχε αποξενωθεί από τις ανάγκες του λαού, ότι η λατρεία είχε καταντήσει «θρησκευτική τελετή». Έτσι άντλησε από την Παράδοση όλα εκείνα τα ουσιαστικά στοιχεία της ανανέωσης. Έδειξε σε όλους πόσο επιζήμια είναι η αποσύνδεση της ευσέβειας, της λατρεία, της θεολογίας.
Γι’ αυτό επιχείρησε μια ανασύνθεση την οποία ονομάζουμε λειτουργική θεολογία.
«… Σκοπός της λειτουργικής Θεολογίας, […] είναι να ξεπεράσει τη μοιραία διαίρεση μεταξύ θεολογίας, λατρείας και ευσέβειας […]. Οι άνθρωποι έπαψαν να κατανοούν σωστά τη λατρεία και άρχισαν να βλέπουν σε αυτήν όμορφες και μυστηριώδεις τελετές στις οποίες, παρ’ όλο ότι παρακολουθούν, δεν συμμετέχουν πραγματικά. Ο χωρισμός αυτός στέρησε τη θεολογία από τις ζωντανές της πηγές και τη μεταμόρφωσε σε μια διανοητική άσκηση για τους διανοούμενους.» («Εξ’ ύδατος και πνεύματος» εκδ. Δομός). Είναι ένα από τα στοιχεία που γοητεύουν στα βιβλία του Σμέμαν: Η αποκατάσταση της πληρότητας. Η λειτουργική αυτή θεολογία αποτυπώνεται καθαρή στο παραπάνω βιβλίο. Πρόκειται για μια θεολογική και εκκλησιολογική ανάλυση του Βαπτίσματος. Μια ανάλυση που πραγματικά αποκαλύπτει στον αναγνώστη ένα διαφορετικό τρόπο θεώρησης και βίωσης των Μυστηρίων. Θα ήταν ευχής έργο αν το βιβλίο αυτό ήταν Πανεπιστημιακό σύγγραμμα.
Κέντρο της λειτουργικής Θεολογίας: η Ευχαριστία.
Βασικό σημείο στη Θεολογία του π. Αλεξάνδρου είναι ο ευχαριστιακός προσανατολισμός. Η Ευχαριστία κατέχει κεντρική θέση και αποτελεί σταθερό άξονα αναφοράς στα έργα του. Όχι τυχαία, αλλά επειδή ήθελε να τονίσει αυτό που ίσως έχουμε παραμερίσει: η Ευχαριστία αποτελεί το κέντρο της ζωής μας. Η θέση του αυτή εκφράζεται κυρίως στα έργα του «Η Ευχαριστία», «Για να ζήσει ο κόσμος».
Συγγραφέας αγαπητός, δηλαδή συγγραφέας που μιλάει στις καρδιέςΑυτό που έκανε τόσο «δημοφιλή» τον Σμέμαν είναι τα βιβλία του. Είναι σπάνιο να γίνονται όλα τα βιβλία ενός θεολόγου αγαπημένα αναγνώσματα σε τόσους πολλούς ανθρώπους. Είναι όμως κάτι που δείχνει το μέτρο της αληθινής θεολογίας. Θεολογίας, όχι δυσπρόσιτης αλλά κατανοητής στον καθένα. Τα βιβλία του δεν προσφέρουν μόνο διανοητική ευχαρίστηση, αλλά αγγίζουν την καρδιά, καλούν σε βίωση των γραφομένων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το βιβλίο «Σαρακοστή» (Ακρίτας). Σε αυτό με υπέροχο τρόπο, ο Σμέμαν μας βοηθά να ξαναβρούμε το αληθινό περιεχόμενο της «πορείας προς το Πάσχα». Δεν μένει όμως σε μια «θεωρητική» ανάλυση. Προς το τέλος του βιβλίου βρίσκεται το «πρακτικό» (και ίσως το καλύτερο λόγω της αμεσότητάς του) κεφάλαιο «Η Μεγάλη Σαρακοστή στη ζωή μας». Τα βιβλία του με τη ροή των σκέψεων, με την αμεσότητα του λόγου, ανοίγουν στον αναγνώστη νέους ορίζοντες. Όπως σημειώνει ο μεταφραστής αρκετών έργων του ι. Ροηλίδης «κάθε βιβλίο του π. Α. Σμέμαν αποτελεί και μια έκπληξη».
Ιερέας με ποιμαντικές αναζητήσεις και αγωνίες
Ας μην ξεχνάμε ότι ο Σμέμαν δεν ήταν μόνο ένας διαπρεπής επιστήμονας- θεολόγος, δεν ήταν μόνο ένας ικανός συγγραφέας, αλλά ταυτόχρονα ένας ιερέας. Και όπως κάθε ιερέας έχει (ή μάλλον οφείλει να έχει…) έντονη ποιμαντική έγνοια. Έτσι και ο π. Αλέξανδρος είχε συναίσθηση της ποιμαντικής του ευθύνης. Αυτή εκφράστηκε τριπλά:
Κατά πρώτον, επιδίωξε να θεραπεύσει τις συνέπειες της «Δυτικής ψευδομορφώσεως την Ορθόδοξης Θεολογίας» (κατά την έκφρασή του) στην καθημερινή ενοριακή ζωή. Προσπάθησε, όπως και νωρίτερα είδαμε, να δείξει ότι λατρεία δεν είναι ιδιωτική τελετή, αλλά έκφραση της ζωής και της αλήθειας της Εκκλησίας.
Έπειτα, αντιστάθηκε με ιδιαίτερη έμφαση στη σύγχρονη αίρεση της εκκοσμίκευσης (saecularismus). Η συμβολή του στο χώρο αυτό είναι τεράστια και ίσως παραγνωρισμένη σε σχέση με άλλες πτυχές της προσφοράς του. Στοιχεία και θέσεις του σχετικά με το θέμα υπάρχουν διάσπαρτα. Ας δούμε ένα σχετικό απόσπασμα από ένα κείμενο του, δημοσιευμένο στο περιοδικό «Σύνορο»: «… βασική διχοτομία που υπάρχει ανάμεσα στη ζωή και στη θρησκεία. Η θρησκεία περιορίζεται στο να εφοδιάζει τη ζωή με «ηθικές αξίες» να της παρέχει την απαραίτητη βοήθεια […], δεν επιχειρεί όμως πια να την μεταμορφώσει σε λατρεία […]. Έτσι η «τροφή», ο «έρωτας», ο «χρόνος», το «χρήμα», η «ύλη», γίνονται μέσα στην προοπτική του σεκουλαρισμού, οντότητες καθ’ αυτές, κλεισμένες στην απομόνωσή τους, ανίκανες να μεταμορφωθούν, αδιαπέραστες από τη Θεία Χάρη και το Άγιο Πνεύμα».
Αυτό που εντυπωσιάζει είναι όχι μόνο η ανατομική ακρίβεια των παρατηρήσεών του και η ευθύτητα των κρίσεων του αλλά και κάτι άλλο. Το κείμενο δημοσιεύτηκε το 1966 και είναι εντυπωσιακό ότι ήδη από τότε ο π. Σμέμαν διαβλέπει και επισημαίνει ορατούς κινδύνους.
Τέλος, η ποιμαντική του αγωνία, εκφράζεται και στο ευρύτερο εκκλησιαστικό επίπεδο: επιθυμεί έντονα την ενότητα στην Εκκλησία. Αποτυπώνεται έντονα η αγωνία αυτή στο βιβλίο του «Η αποστολή της Εκκλησίας στο σύγχρονο κόσμο» (Ακρίτας). Ο τίτλος και μόνο είναι ενδεικτικός του προβληματισμού του συγγραφέα. Το 4ο κεφάλαιο είναι η καλύτερη ανάλυση της κατάστασης που επικρατεί στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής (πολλές τοπικές Εκκλησίες, ελληνόφωνες, σλαυόφωνες κ. λ. π.). Είναι νομίζω χρήσιμο αν όχι αναγκαίο ανάγνωσμα για την κατανόηση των ιδιαιτεροτήτων και της διάσπασης της ενότητας στην εκεί Εκκλησία.
Στις παραπάνω γραμμές προσπαθήσαμε να περιγράψουμε και να αποτυπώσουμε όσο το δυνατόν, μερικά στοιχεία από τη ζωή, τη δράση και το έργο του π. Αλεξάνδρου Σμέμαν. Ασφαλώς η προσπάθεια δεν ήταν ολοκληρωμένη και για τούτο ίσως ανεπιτυχής. Όμως αν τουλάχιστον τα παραπάνω λόγια παρακινήσουν κάποιους σε μια μελέτη των έργων του π. Σμέμαν, θα είναι μια επιτυχία του κειμένου. Γιατί θα μπορέσουν να γνωρίσουν και αυτοί το εκπληκτικό περιεχόμενο νόημα των σκέψεων του Σμέμαν. Γιατί, η προσέγγιση στη Θεολογία του θα τους ανοίξει νέες προοπτικές βίωσης του Μυστηρίου της Ορθοδοξίας.
« ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΙ »
Γέροντος ΠορφυρίουΔιαθήκη: «Βασκανία γαρ φαυλότητος αμαυροί τα καλά».
Αρκετοί είναι αυτοί που προσφεύγουν συχνά στην Εκκλησία αναζητώντας έναν ιερέα να τους διαβάσει κάποια ευχή για την βασκανία, γλωσσοφαγιά ή κάτι άλλο.- Πάτερ θα μου διαβάσετε καμιά ευχή;Τι πάθατε;- Όλα μου πάνε στραβά…για την βασκανία… τέτοια…- Μάλιστα. Πηγαίνετε στην Ωραία Πύλη και έρχομαι.
Ύστερα από λίγο....-Καλημέρα Πάτερ, έχω φέρει κάτι εσώρουχα της κόρης μου να τα διαβάσετε στην Αγία Τράπεζα.- Τί έχει η κόρη σας;- εεε... δεν είναι καλά τον τελευταίο καιρό, όλο αναποδιές τυχαίνουν. Να τα διαβάσετε να τα φορέσει να την φυλάει ο Θεός. Αμέσως μετά: - Χαίρετε, θα ήθελα ένα τάμα.- Τι τάμα θέλετε;- Έχετε μυαλό; Το θέλω για την κόρη μου, μπας και βάλει μυαλό. Το τάμα το κρατάμε σαράντα ημέρες πάνω μας και μετά το πάμε στην εικόνα; πώς γίνεται;
Τι θα απαντούσα εγώ; Θα ρωτούσα την πρώτη κυρία, θέλετε να σας διαβάσει ο ιερέας την ευχή της βασκανίας για να σταματήσετε να γλωσσοτρώτε την γειτόνισσα και τους συγγενείς σας; Την δεύτερη κυρία ήθελα να την ρωτήσω μήπως μπέρδεψε την Αγία Τράπεζα με τα καταστήματα εσωρούχων Très Jolie και στον τρίτο κύριο θα απαντούσα, πως μυαλό είχαμε και μας τελείωσε, έχουμε παϊδάκια ντόπια...Σαφώς αστειεύομαι.
Μη γελάτε. Τα παραπάνω έχουν συμβεί και για λόγους συντομίας δεν θα εκθέσω άλλα. Αυτά τα τρία φτάνουν για να μας φανερώσουν το μέγεθος του προβλήματος που με τον καιρό χειροτερεύει εξαιτίας προφανώς της άγνοιας των συνανθρώπων μας, που έτσι έμαθαν.
Από την πλευρά μας, απλώς το παρατηρούμε και λυπούμαστε. Σε καμία περίπτωση δεν θίγουμε το γεγονός από τη σκοπιά της αυθεντίας του χριστιανού. Εμείς οι σωστοί, οι υπόλοιποι λάθος. Καταλαβαίνω πως ως άνθρωποι γνωρίζουμε έντονο πόνο και ποικίλες δοκιμασίες στη ζωή μας. Από την αρχή να διευκρινήσουμε πως το κείμενο αυτό δεν αποτελεί ένα θεολογικό άρθρο, αλλά αποτυπωμένες σκέψεις που γεννήθηκαν με αφορμή τα πραγματικά περιστατικά που αναφέραμε παραπάνω.
Η εκκλησία έχει την ευθύνη σε ένα βαθμό. Όταν λέω εκκλησία εννοώ κυρίως τους κληρικούς αλλά και τους λαϊκούς που δεν ομολογούν την αλήθεια σε τέτοιες περιπτώσεις, αφήνοντας την νοσηρή αυτή κατάσταση να διαιωνίζεται. Αρκετό όμως μερίδιο ευθύνης έχει και ο κόσμος που δεν παίρνει από λόγια. Δεν έχει καμία διάθεση πολλές φορές να αλλάξει νοοτροπία και πλεύση σε τέτοια ζητήματα.
Ο Θεός φαντάζει με ομπρέλα που την θυμόμαστε όταν βρέχει ενώ τις ηλιόλουστες μέρες την παρατάμε στην ντουλάπα. Απαιτούμε να είναι κομμένος και ραμμένος στα δικά μας μέτρα, εξυπηρετώντας μονάχα το συμφέρον και τις ανάγκες μας. Έχουμε μεταμορφώσει τους Ιερείς σε εξυπηρετικότατους μάγους που με κεριά, λιβάνια και ευχές διώχνουν τα νέφη και τα μελανώματα από την προσωπική μας ζωή. Για άλλη μια φορά η επίκληση στον Θεό και τους Αγίους εξαντλείται στην πεποίθηση ότι με την είσοδό μας στο ναό, με λίγους γρήγορους σταυρούς και τρία λεπτά επίμονων απαιτήσεων και όχι παρακλητικών προσευχών, όλα θα μεταμορφωθούν ρόδινα, φωτεινά, δίχως ίχνος σκιών. Ένας τέτοιος θεούλης δεν υπάρχει!
Τα παραπάνω δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με το απερίγραπτο μεγαλείο του Τριαδικού Θεού. Με τον πλούτο και το βάθος των μυστηρίων και των ακολουθιών. Κανένας ιερός ναός δεν είναι κουκλοθέατρο. Από το οικοδομικό σχήμα του ναού ως κτιρίου μέχρι και το καρβουνάκι δεν υπάρχει επιφανειακός και επιπόλαιος συμβολισμός αλλά ουσιαστική ερμηνεία. Όλα συντελούν στην εξυπηρέτηση της ζωής της εκκλησίας. Άλλωστε οι ναοί είναι σαφώς μεταγενέστεροι από τους πρώτους αιώνες της χριστιανικής πίστης και παρουσίας. Ενώ λοιπόν έχουμε να κάνουμε με έναν Θεό, εμείς συνειδητά αρκετές φορές επιλέγουμε όχι να πιστέψουμε, αντιθέτως, να είμαστε φιλικά κείμενοι προς έναν θεούλη για να μας κάνει τα χατίρια.
Αντιμετωπίζουμε τη θεία Κοινωνία, το λάδι από το καντήλι και το αντίδωρο, ως ζωμούς και μαγικά φίλτρα που θα διώξουν το κακό από πάνω μας. Το κακό όμως είναι μέσα μας. - Ο δε πονηρός διάβολος, άμα εμφανιστεί στον κόσμο το έχασε το παιχνίδι! Προσπαθεί λοιπόν λυσσαλέα να μας κάνει να υποχωρούμε σε «λεπτομέρειες» και σιγά, σιγά τρώμε τα μούτρα μας. Σε αυτούς που τον πολεμούν καθημερινά με την προσπάθειά τους δεν έχει λόγο να κρύβεται...Τον βλέπουν και τους βλέπει, τους πειράζει και τον πολεμούν με τη χάρη του Θεού. Άμα βρει πατήματα στην ψυχή μας, τότε αυτή γίνεται η φωλιά του...
Όπως είναι κατανοητό, το πρόβλημα δεν είναι γιατί ο Θεός φανερώνει σημεία στη ζωή μας επιτελώντας θαύματα που μας κάνουν να πονάμε λιγότερο, να ελπίζουμε, να ξεπερνάμε οριακές καταστάσεις που μας πληγώνουν. Κάθε άλλο, στον πυρήνα του ζητήματος φωλιάζει αυτός ο λανθασμένος τρόπος της εξανθρώπισης και του υποβιβασμού της θεότητος και των αγίων ανθρώπων. Αυτή η τρομερά εγωιστική λογική του «τι έχω κάνει»; Ακριβώς! Τίποτα δεν έχουμε κάνει. Απλά τα έχουμε κάνει σαλάτα. Γιατί; Γιατί απλούστατα, έξω από το θείο οξυγόνο που παρέχει η εν Χριστώ ζωή -προσέξτε, όχι η εν Χριστώ καλοπέραση, αλλά ζωή- πεθαίνουμε πριν πεθάνουμε...όπως το ψάρι έξω από το νερό.
Ακόμα, σκοτάδι τι είναι; Η απουσία του φωτός. Κρύο; Η απουσία της θερμότητας. Έτσι λοιπόν αργά αργά με πολλές υποσυνείδητες υποχωρήσεις συναυξάνονται ζιζάνια μέσα μας και βοηθά και ο διάβολος και τα θεμέλια αργά και σταθερά γίνονται σαθρά. Εύκολα λοιπόν δίχως να το πάρουμε χαμπάρι χτίζουμε στην άμμο. Επόμενο είναι να καταρρεύσουμε και να απελπιστούμε από όλα. Γιατί ακριβώς ό,τι λανσάρεται στην εποχή μας δεν έχει προοπτική αιώνια, δεν έχει πνοή αθανασίας. Τα περισσότερα μοιάζουν με καραμέλες που μας γλυκαίνουν στιγμιαία. Υποκατάστατα για να έχουν ζήτηση, άρα και διαρκές κέρδος. Φορτώνεται η ψυχή με αρκετά μπάζα και δεν αντέχει γιατί είναι άυλη, αιώνια, αθάνατη. Να τα ψυχολογικά και τα κόμπλεξ… Σε μια τέτοια απογοήτευση από τα πάντα, γύρω στα σαράντα μας χρόνια ή λιγότερο ή περισσότερο αναλόγως, λέμε ας δοκιμάσουμε και την εκκλησία. Δεν είναι κακό, δεν είναι αργά για μετάνοια, αλλά είναι κάπως πιο δύσκολα τότε τα πράγματα.
Επειδή λοιπόν όλα τα χρόνια έχουμε κατανοήσει λάθος τον πόνο στη ζωή μας, επειδή η υπομονή μας πλέον έχει εξαντληθεί. Ούτε και η εκκλησία μας αναπαύει γιατί θέλει θυσία, αγάπη, συγχώρεση, αλληλοκατανόηση. Εμείς θέλουμε να ξυπνήσουμε και να βρούμε στο πιάτο μας μια ανώδυνη ζωή. Ποτέ δεν ζήσαμε την εν Χριστώ ζωή που είναι εντελώς διαφορετική από την κοσμική έννοια της ζωής. Η πρώτη έχει χάρη του Αγίου Πνεύματος, περιλαμβάνει συνοδοιπορία με τον Χριστό που είναι το παν, έχει αιώνια προοπτική, έχει διάβαση «εν γη ερήμω» και σταυρό που εμφανίζεται ως δυνατότητα και πρό(σ)κληση για τη σωτηρία μας. Έχει γεύση παραδείσου κι ας ζούμε σε μια «κόλαση», το σημαντικότερο; Τις περισσότερες φορές η ανθρώπινη λογική είναι μηδενική.
Με όλα τα παραπάνω πολύ εύκολα τρέφουμε την ψυχή μας με κακία για τους άλλους που προοδεύουν. Αντί να προσπαθήσουμε και εμείς, σπαταλάμε την ώρα μας κατακρίνοντας και φθονώντας τους αδερφούς μας. Η κακία μάς μένει.
Τέλος, στέκομαι στα λόγια του πατρός Πορφυρίου, μόνο σε αυτά! Γιατί αυτά είναι η ζωή η γνήσια...« Όταν όμως ο άλλος είναι άνθρωπος του Θεού και εξομολογείται και μεταλαμβάνει και έχει πάνω του τον Σταυρό, δεν τον πιάνει τίποτα. Όλοι οι δαίμονες να πέσουν πάνω του, δεν καταφέρνουν τίποτα».
Η εκκλησία δεν είναι κέντρο που κάνει τα βατράχια μας πρίγκιπες... Μεταμορφώνει αλλά διαφορετικά. Είναι θεϊκό κάλεσμα για μια άλλη βιωτή! Οι έξυπνοι την προτιμούν, το «ρισκάρουν». Οι χαζοί, δεν ξέρουν τί χάνουν στεκόμενοι σε μικρότητες. Δείχνεις το φεγγάρι και κοιτούν το δάκτυλο. Ο Θεός να μας ελεήσει. Συγχωρέστε με!
Αρκετοί είναι αυτοί που προσφεύγουν συχνά στην Εκκλησία αναζητώντας έναν ιερέα να τους διαβάσει κάποια ευχή για την βασκανία, γλωσσοφαγιά ή κάτι άλλο.- Πάτερ θα μου διαβάσετε καμιά ευχή;Τι πάθατε;- Όλα μου πάνε στραβά…για την βασκανία… τέτοια…- Μάλιστα. Πηγαίνετε στην Ωραία Πύλη και έρχομαι.
Ύστερα από λίγο....-Καλημέρα Πάτερ, έχω φέρει κάτι εσώρουχα της κόρης μου να τα διαβάσετε στην Αγία Τράπεζα.- Τί έχει η κόρη σας;- εεε... δεν είναι καλά τον τελευταίο καιρό, όλο αναποδιές τυχαίνουν. Να τα διαβάσετε να τα φορέσει να την φυλάει ο Θεός. Αμέσως μετά: - Χαίρετε, θα ήθελα ένα τάμα.- Τι τάμα θέλετε;- Έχετε μυαλό; Το θέλω για την κόρη μου, μπας και βάλει μυαλό. Το τάμα το κρατάμε σαράντα ημέρες πάνω μας και μετά το πάμε στην εικόνα; πώς γίνεται;
Τι θα απαντούσα εγώ; Θα ρωτούσα την πρώτη κυρία, θέλετε να σας διαβάσει ο ιερέας την ευχή της βασκανίας για να σταματήσετε να γλωσσοτρώτε την γειτόνισσα και τους συγγενείς σας; Την δεύτερη κυρία ήθελα να την ρωτήσω μήπως μπέρδεψε την Αγία Τράπεζα με τα καταστήματα εσωρούχων Très Jolie και στον τρίτο κύριο θα απαντούσα, πως μυαλό είχαμε και μας τελείωσε, έχουμε παϊδάκια ντόπια...Σαφώς αστειεύομαι.
Μη γελάτε. Τα παραπάνω έχουν συμβεί και για λόγους συντομίας δεν θα εκθέσω άλλα. Αυτά τα τρία φτάνουν για να μας φανερώσουν το μέγεθος του προβλήματος που με τον καιρό χειροτερεύει εξαιτίας προφανώς της άγνοιας των συνανθρώπων μας, που έτσι έμαθαν.
Από την πλευρά μας, απλώς το παρατηρούμε και λυπούμαστε. Σε καμία περίπτωση δεν θίγουμε το γεγονός από τη σκοπιά της αυθεντίας του χριστιανού. Εμείς οι σωστοί, οι υπόλοιποι λάθος. Καταλαβαίνω πως ως άνθρωποι γνωρίζουμε έντονο πόνο και ποικίλες δοκιμασίες στη ζωή μας. Από την αρχή να διευκρινήσουμε πως το κείμενο αυτό δεν αποτελεί ένα θεολογικό άρθρο, αλλά αποτυπωμένες σκέψεις που γεννήθηκαν με αφορμή τα πραγματικά περιστατικά που αναφέραμε παραπάνω.
Η εκκλησία έχει την ευθύνη σε ένα βαθμό. Όταν λέω εκκλησία εννοώ κυρίως τους κληρικούς αλλά και τους λαϊκούς που δεν ομολογούν την αλήθεια σε τέτοιες περιπτώσεις, αφήνοντας την νοσηρή αυτή κατάσταση να διαιωνίζεται. Αρκετό όμως μερίδιο ευθύνης έχει και ο κόσμος που δεν παίρνει από λόγια. Δεν έχει καμία διάθεση πολλές φορές να αλλάξει νοοτροπία και πλεύση σε τέτοια ζητήματα.
Ο Θεός φαντάζει με ομπρέλα που την θυμόμαστε όταν βρέχει ενώ τις ηλιόλουστες μέρες την παρατάμε στην ντουλάπα. Απαιτούμε να είναι κομμένος και ραμμένος στα δικά μας μέτρα, εξυπηρετώντας μονάχα το συμφέρον και τις ανάγκες μας. Έχουμε μεταμορφώσει τους Ιερείς σε εξυπηρετικότατους μάγους που με κεριά, λιβάνια και ευχές διώχνουν τα νέφη και τα μελανώματα από την προσωπική μας ζωή. Για άλλη μια φορά η επίκληση στον Θεό και τους Αγίους εξαντλείται στην πεποίθηση ότι με την είσοδό μας στο ναό, με λίγους γρήγορους σταυρούς και τρία λεπτά επίμονων απαιτήσεων και όχι παρακλητικών προσευχών, όλα θα μεταμορφωθούν ρόδινα, φωτεινά, δίχως ίχνος σκιών. Ένας τέτοιος θεούλης δεν υπάρχει!
Τα παραπάνω δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με το απερίγραπτο μεγαλείο του Τριαδικού Θεού. Με τον πλούτο και το βάθος των μυστηρίων και των ακολουθιών. Κανένας ιερός ναός δεν είναι κουκλοθέατρο. Από το οικοδομικό σχήμα του ναού ως κτιρίου μέχρι και το καρβουνάκι δεν υπάρχει επιφανειακός και επιπόλαιος συμβολισμός αλλά ουσιαστική ερμηνεία. Όλα συντελούν στην εξυπηρέτηση της ζωής της εκκλησίας. Άλλωστε οι ναοί είναι σαφώς μεταγενέστεροι από τους πρώτους αιώνες της χριστιανικής πίστης και παρουσίας. Ενώ λοιπόν έχουμε να κάνουμε με έναν Θεό, εμείς συνειδητά αρκετές φορές επιλέγουμε όχι να πιστέψουμε, αντιθέτως, να είμαστε φιλικά κείμενοι προς έναν θεούλη για να μας κάνει τα χατίρια.
Αντιμετωπίζουμε τη θεία Κοινωνία, το λάδι από το καντήλι και το αντίδωρο, ως ζωμούς και μαγικά φίλτρα που θα διώξουν το κακό από πάνω μας. Το κακό όμως είναι μέσα μας. - Ο δε πονηρός διάβολος, άμα εμφανιστεί στον κόσμο το έχασε το παιχνίδι! Προσπαθεί λοιπόν λυσσαλέα να μας κάνει να υποχωρούμε σε «λεπτομέρειες» και σιγά, σιγά τρώμε τα μούτρα μας. Σε αυτούς που τον πολεμούν καθημερινά με την προσπάθειά τους δεν έχει λόγο να κρύβεται...Τον βλέπουν και τους βλέπει, τους πειράζει και τον πολεμούν με τη χάρη του Θεού. Άμα βρει πατήματα στην ψυχή μας, τότε αυτή γίνεται η φωλιά του...
Όπως είναι κατανοητό, το πρόβλημα δεν είναι γιατί ο Θεός φανερώνει σημεία στη ζωή μας επιτελώντας θαύματα που μας κάνουν να πονάμε λιγότερο, να ελπίζουμε, να ξεπερνάμε οριακές καταστάσεις που μας πληγώνουν. Κάθε άλλο, στον πυρήνα του ζητήματος φωλιάζει αυτός ο λανθασμένος τρόπος της εξανθρώπισης και του υποβιβασμού της θεότητος και των αγίων ανθρώπων. Αυτή η τρομερά εγωιστική λογική του «τι έχω κάνει»; Ακριβώς! Τίποτα δεν έχουμε κάνει. Απλά τα έχουμε κάνει σαλάτα. Γιατί; Γιατί απλούστατα, έξω από το θείο οξυγόνο που παρέχει η εν Χριστώ ζωή -προσέξτε, όχι η εν Χριστώ καλοπέραση, αλλά ζωή- πεθαίνουμε πριν πεθάνουμε...όπως το ψάρι έξω από το νερό.
Ακόμα, σκοτάδι τι είναι; Η απουσία του φωτός. Κρύο; Η απουσία της θερμότητας. Έτσι λοιπόν αργά αργά με πολλές υποσυνείδητες υποχωρήσεις συναυξάνονται ζιζάνια μέσα μας και βοηθά και ο διάβολος και τα θεμέλια αργά και σταθερά γίνονται σαθρά. Εύκολα λοιπόν δίχως να το πάρουμε χαμπάρι χτίζουμε στην άμμο. Επόμενο είναι να καταρρεύσουμε και να απελπιστούμε από όλα. Γιατί ακριβώς ό,τι λανσάρεται στην εποχή μας δεν έχει προοπτική αιώνια, δεν έχει πνοή αθανασίας. Τα περισσότερα μοιάζουν με καραμέλες που μας γλυκαίνουν στιγμιαία. Υποκατάστατα για να έχουν ζήτηση, άρα και διαρκές κέρδος. Φορτώνεται η ψυχή με αρκετά μπάζα και δεν αντέχει γιατί είναι άυλη, αιώνια, αθάνατη. Να τα ψυχολογικά και τα κόμπλεξ… Σε μια τέτοια απογοήτευση από τα πάντα, γύρω στα σαράντα μας χρόνια ή λιγότερο ή περισσότερο αναλόγως, λέμε ας δοκιμάσουμε και την εκκλησία. Δεν είναι κακό, δεν είναι αργά για μετάνοια, αλλά είναι κάπως πιο δύσκολα τότε τα πράγματα.
Επειδή λοιπόν όλα τα χρόνια έχουμε κατανοήσει λάθος τον πόνο στη ζωή μας, επειδή η υπομονή μας πλέον έχει εξαντληθεί. Ούτε και η εκκλησία μας αναπαύει γιατί θέλει θυσία, αγάπη, συγχώρεση, αλληλοκατανόηση. Εμείς θέλουμε να ξυπνήσουμε και να βρούμε στο πιάτο μας μια ανώδυνη ζωή. Ποτέ δεν ζήσαμε την εν Χριστώ ζωή που είναι εντελώς διαφορετική από την κοσμική έννοια της ζωής. Η πρώτη έχει χάρη του Αγίου Πνεύματος, περιλαμβάνει συνοδοιπορία με τον Χριστό που είναι το παν, έχει αιώνια προοπτική, έχει διάβαση «εν γη ερήμω» και σταυρό που εμφανίζεται ως δυνατότητα και πρό(σ)κληση για τη σωτηρία μας. Έχει γεύση παραδείσου κι ας ζούμε σε μια «κόλαση», το σημαντικότερο; Τις περισσότερες φορές η ανθρώπινη λογική είναι μηδενική.
Με όλα τα παραπάνω πολύ εύκολα τρέφουμε την ψυχή μας με κακία για τους άλλους που προοδεύουν. Αντί να προσπαθήσουμε και εμείς, σπαταλάμε την ώρα μας κατακρίνοντας και φθονώντας τους αδερφούς μας. Η κακία μάς μένει.
Τέλος, στέκομαι στα λόγια του πατρός Πορφυρίου, μόνο σε αυτά! Γιατί αυτά είναι η ζωή η γνήσια...« Όταν όμως ο άλλος είναι άνθρωπος του Θεού και εξομολογείται και μεταλαμβάνει και έχει πάνω του τον Σταυρό, δεν τον πιάνει τίποτα. Όλοι οι δαίμονες να πέσουν πάνω του, δεν καταφέρνουν τίποτα».
Η εκκλησία δεν είναι κέντρο που κάνει τα βατράχια μας πρίγκιπες... Μεταμορφώνει αλλά διαφορετικά. Είναι θεϊκό κάλεσμα για μια άλλη βιωτή! Οι έξυπνοι την προτιμούν, το «ρισκάρουν». Οι χαζοί, δεν ξέρουν τί χάνουν στεκόμενοι σε μικρότητες. Δείχνεις το φεγγάρι και κοιτούν το δάκτυλο. Ο Θεός να μας ελεήσει. Συγχωρέστε με!
Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΔΕ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΝΕΙ ΤΑ ΒΑΤΡΑΧΙΑ ΣΕ ΠΡΙΓΚΗΠΕΣ…
Ο άνθρωπος έχει τέτοιες δυνάμεις, ώστε μπορεί να μεταδώσει το καλό ή το κακό στο περιβάλλον του. Αυτά τα θέματα είναι πολύ λεπτά. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Πρέπει να βλέπουμε το καθετί με αγαθό τρόπο. Κι ένα βλέμμα κι ένας στεναγμός επιδρά στους συνανθρώπους μας. Και η ελάχιστη αγανάκτηση κάνει κακό. Να έχομε μέσα στην ψυχή μας αγαθότητα κι αγάπη, αυτά να μεταδίδουμε. Ό,τι κι αν κάνει ο συνάνθρωπός μας, ποτέ να μη σκεπτόμαστε κακό γι΄αυτόν. Μόνο να προσευχόμαστε με αγάπη. Να ευχόμαστε αγαπητικά.
Κι αν, αντί να προσευχόμαστε λέμε, «να το βρεις από τον Θεό» και τότε πάλι ευχόμαστε να τον τιμωρήσει ο Θεός. Η διάθεση της ψυχής μας ενεργεί κατά ένα μυστηριώδη τρόπο, επηρεάζει την ψυχή του συνανθρώπου μας και αυτός παθαίνει κακό.
Όταν κακομελετάμε, κάποια κακή δύναμη βγαίνει από μέσα μας και μεταδίδεται στον άλλο, όπως μεταφέρεται η φωνή με τα ηχητικά κύματα, και όντως ο άλλος παθαίνει κακό. Γίνεται κάτι σαν βασκανία, όταν ο άνθρωπος έχει για τους άλλους κακούς λογισμούς. Αυτό γίνεται απ΄ τη δική μας αγανάκτηση. Δεν προκαλεί ο Θεός το κακό αλλά η κακία των ανθρώπων. Δεν τιμωρεί ο Θεός, αλλά η δική μας κακή διάθεση μεταδίδεται στην ψυχή του άλλου μυστηριωδώς και κάνει το κακό.
Η βασκανία είναι πολύ άσχημο πράγμα. Είναι η κακή επίδραση που γίνεται, όταν κανείς ζηλέψει και ορεχθεί κάτι ή κάποιον. Θέλει μεγάλη προσοχή. Η ζήλεια κάνει πολύ κακό στον άλλο. Αυτός που βασκαίνει δεν το βάζει καν στο νου του ότι κάνει κακό. Είδατε τι λέει και η Παλαιά Όταν όμως ο άλλος είναι άνθρωπος του Θεού και εξομολογείται και μεταλαμβάνει και έχει πάνω του τον Σταυρό, δεν τον πιάνει τίποτα. Όλοι οι δαίμονες να πέσουν πάνω του, δεν καταφέρνουν τίποτα.
Τοπικές Εορτές
6 Δεκεμβρίου, Αγίου Νικολάου. Πολιούχου της πόλεως του Βόλο
26 Οκτωβρίου, Αγίου Δημητρίου Πολιούχου της πόλεως του Αλμυρού
25 Μαρτίου, Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Πανήγυρις του Μητροπολιτικού Ναού Ευαγγελιστρίας Νέας Ιωνίας Βόλου
Κυριακή πέμπτη από του Πάσχα (της Σαμαρείτιδος). Πανήγυρις των εν τη Ιερά Μητροπόλει Δημητριάδος διαλαμψάντων Αγίων. Επίκεντρο των λατρευτικών εκδηλώσεων ο Ιερός Ναός Αγίων Αναργύρων Βόλου
15 Αυγούστου, Κοίμηση της Θεοτόκου. Πανήγυρις της ανδρώας Ιεράς Μονής Παναγίας Ανω Ξενιά
16 Αυγούστου, Αγίου Αποστόλου του Νέου. Πανήγυρις ομωνύμου Ιερού Προσκυνήματος στον Αγιο Λαυρέντιο Πηλίου, τόπο καταγωγής του Αγίου
23 Αυγούστου, Απόδοση της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Πανήγυρις της γυναικείας Ιεράς Μονής Παναγίας Κάτω Ξενιά
1η Σεπτεμβρίου, Αγίου Αντωνίου Πολιούχου της πόλεως της Αγιάς
26 Οκτωβρίου, Αγίου Δημητρίου Πολιούχου της πόλεως του Αλμυρού
25 Μαρτίου, Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Πανήγυρις του Μητροπολιτικού Ναού Ευαγγελιστρίας Νέας Ιωνίας Βόλου
Κυριακή πέμπτη από του Πάσχα (της Σαμαρείτιδος). Πανήγυρις των εν τη Ιερά Μητροπόλει Δημητριάδος διαλαμψάντων Αγίων. Επίκεντρο των λατρευτικών εκδηλώσεων ο Ιερός Ναός Αγίων Αναργύρων Βόλου
15 Αυγούστου, Κοίμηση της Θεοτόκου. Πανήγυρις της ανδρώας Ιεράς Μονής Παναγίας Ανω Ξενιά
16 Αυγούστου, Αγίου Αποστόλου του Νέου. Πανήγυρις ομωνύμου Ιερού Προσκυνήματος στον Αγιο Λαυρέντιο Πηλίου, τόπο καταγωγής του Αγίου
23 Αυγούστου, Απόδοση της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Πανήγυρις της γυναικείας Ιεράς Μονής Παναγίας Κάτω Ξενιά
1η Σεπτεμβρίου, Αγίου Αντωνίου Πολιούχου της πόλεως της Αγιάς
Τοπικοί Άγιοι
Αγιος Βησσαρίων (1541), επίσκοπος Δημητριάδος, 15 Σεπτεμβρίου.
Οσιομάρτυς Δαμιανός ο εν Κισάβω (1586), 14 Φεβρουαρίου.
Οσιομάρτυς Γεδεών ο εκ Καπούρνης (1818), 30 Δεκεμβρίου.
Οσιος Λαυρέντιος (14ος αι.), κτήτωρ της ομωνύμου Ιεράς Μονής του Πηλίου, 10 Μαϊου.
Οσιος Γεράσιμος ο Νέος (1740), κτήτωρ της ομωνύμου Ιεράς Μονής στην Μακρυνίτσα, 15 Σεπτεμβρίου.
Οσιος Συμεών ο Ανυπόδητος και Μονοχίτων (1594), 19 Απριλίου.
Οσιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω (1540), κτήτωρ της Ιεράς Μονής Σουρβιάς.
Νεομάρτυς Σταμάτιος εξ Αγίου Γεωργίου Νηλείας (1680), πρώτη Κυριακή μετά την 16η Αυγούστου.
Νεομάρτυς Τριαντάφυλλος ο εκ Ζαγοράς (1680), 8 Αυγούστου.
Οσιες Ζηναϊς και Φιλονίλλα, Ιατροί, συγγενείς του Αποστόλου Παύλου, 11 Οκτωβρίου.
Νεομάρτυς Απόστολος εξ Αγίου Λαυρεντίου Πηλίου, μαρτύρησε στην Κωνσταντινούπολη το 1686, εορτάζει στις 16 Αυγούστου και στις 3 Νοεμβρίου.
Αγιος Αντώνιος ο νέος ο εν Βεροία. Τιμάται στην Αγιά και η μνήμη του εορτάζεται την 1η Σεπτεμβρίου.
Οσιομάρτυς Δαμιανός ο εν Κισάβω (1586), 14 Φεβρουαρίου.
Οσιομάρτυς Γεδεών ο εκ Καπούρνης (1818), 30 Δεκεμβρίου.
Οσιος Λαυρέντιος (14ος αι.), κτήτωρ της ομωνύμου Ιεράς Μονής του Πηλίου, 10 Μαϊου.
Οσιος Γεράσιμος ο Νέος (1740), κτήτωρ της ομωνύμου Ιεράς Μονής στην Μακρυνίτσα, 15 Σεπτεμβρίου.
Οσιος Συμεών ο Ανυπόδητος και Μονοχίτων (1594), 19 Απριλίου.
Οσιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω (1540), κτήτωρ της Ιεράς Μονής Σουρβιάς.
Νεομάρτυς Σταμάτιος εξ Αγίου Γεωργίου Νηλείας (1680), πρώτη Κυριακή μετά την 16η Αυγούστου.
Νεομάρτυς Τριαντάφυλλος ο εκ Ζαγοράς (1680), 8 Αυγούστου.
Οσιες Ζηναϊς και Φιλονίλλα, Ιατροί, συγγενείς του Αποστόλου Παύλου, 11 Οκτωβρίου.
Νεομάρτυς Απόστολος εξ Αγίου Λαυρεντίου Πηλίου, μαρτύρησε στην Κωνσταντινούπολη το 1686, εορτάζει στις 16 Αυγούστου και στις 3 Νοεμβρίου.
Αγιος Αντώνιος ο νέος ο εν Βεροία. Τιμάται στην Αγιά και η μνήμη του εορτάζεται την 1η Σεπτεμβρίου.
ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ
Η ενορία των Αγίων Ιωάννου Δαμασκηνού και Αγίας Βαρβάρας βρίσκεται στο Δήμο Ν. Ιωνίας στη συνοικία Νέα Κηφισιά.
ΟΙ ΠΡΟΣΤΑΤΕΣ ΚΑΙ ΕΦΟΡΟΙ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑ ΜΑΣ ΑΓΙΟΙ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ, ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ ΚΑΙ Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΜΕ ΤΙΣ ΤΡΕΙΣ ΘΥΓΑΤΕΡΕΣ ΝΑ ΣΑΣ ΦΥΛΑΤΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΠΡΕΣΒΕΥΟΥΝ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΑΝΑΓΑΘΟ ΘΕΟ ΓΙΑ ΣΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΑΣ. ΧΑΙΡΕΤΕ
ΟΙ ΠΡΟΣΤΑΤΕΣ ΚΑΙ ΕΦΟΡΟΙ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑ ΜΑΣ ΑΓΙΟΙ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ, ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ ΚΑΙ Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΜΕ ΤΙΣ ΤΡΕΙΣ ΘΥΓΑΤΕΡΕΣ ΝΑ ΣΑΣ ΦΥΛΑΤΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΠΡΕΣΒΕΥΟΥΝ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΑΝΑΓΑΘΟ ΘΕΟ ΓΙΑ ΣΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΑΣ. ΧΑΙΡΕΤΕ
Λίστα συνδέσμων
Νηστείες της εκκλησίας
Δύο λόγια για την νηστεία Η νηστεία αδελφέ είναι εντολή του Θεού. Η πρώτη και η πιο παλιά από όλες. Την έδωσε στούς πρωτοπλάστους μέσα στον παράδεισο,για να μπορέσουν να προφυλαχθούν οι πρωτόπλαστοι από επικίνδυνο και πρόωρο χρίση του δέντρου της γνώσεως .Έδωσε σε αυτούς εντολή ο καλός θεός να μην φάνε ( να νηστέψουν δηλαδή) από αυτό το δέντρο, έως ότου με την άσκηση και την τελείωση που από αυτήν θα προέλθει ,να γίνουν ώριμοι. Αυτοί όμως με την σύσταση του διαβόλου και την δική τους ελευθερία,παράκουσαν την εντολή του θεού και εξετροχιάσθηκαν από την οδό της τελειώσεως ,και ήταν αδύνατο πλέων να φτάσουν στην αθανασία και την θέωση για την οποίαν ήταν πλασμένοι.Η νηστεία έκτοτε θεωρείτε βασικό «εργαλείο» στην καταπολέμηση του διαβόλου και του κακού εαυτού μας … Ο Χριστός μας , τόνισε ακόμη περισσότερο την αξία της νηστείας. Είπε: "Το γένος τούτο ουκ εκπορεύεται ει μη εν προσευχή και νηστεία" . Δηλ. με τη νηστεία πολεμάμε τον διάβολο και νικάμε τις πονηρίες του καθώς και γίνεται ευαίσθητη η ανθρώπινη μας φύση στην αγάπη Του και στη χάρη Του. Δεν μπορούμε να λεγόμαστε Χριστιανοί και να λέμε ότι αγαπάμε το Χριστό ,όταν δεν τηρούμε τις εντολές Του…και μάλιστα την πρώτη από όλες. Η νηστεία που προηγείται Πάσχα ,Χριστουγέννων μας βοηθάει ακόμη για να ζήσουμε και να βιώσουμε στην ύπαρξη μας το γεγονός της κάθε εορτής.Μην ξεχνάμε επίσης πως μαζί με την νηστεία των τροφών πρέπει να φροντίζουμε και για την νηστεία των παθών μας ,σε πολλούς δε ύμνους τις Εκκλησίας μας καθώς και στην Πατερική πρακτική θεωρείτε ολοκληρωμένη η νηστεία μας μόνο, όταν φροντίζουμε απαραίτητα και για τα δύο, και την νηστεία των τροφών και την νηστεία των παθών. Έτσι λοιπόν, οι Άγιοι μας καθόρισαν εμπνεόμενοι από το άγιο Πνεύμα για την ζωή των Χριστιανών ,όσο αφορά το φαγητό ,στο τι πρέπει να τρώμε την κάθε ημέρα και εποχή.Για την νηστεία των παθών καλό είναι να μην κάνει ο καθένας όπως αυτός νομίζει ,αλλά να αφεθεί στην διάκριση και να συμβουλεύετε τον πνευματικό του πατέρα ,τον ( εξομολόγο του δηλαδή.)Ας ακούσουμε δυο χαρακτηριστικούς λόγους των αγίων Βασιλείου του Μεγάλου και του οσίου Ηλία για την πραγματική νηστεία.Λέει ο Άγιος Βασίλειος : ''MΗΝ ΠΕΡΙΟΡΙΖΕΙΣ όμως το καλό της νηστείας μόνο στην αποχή από το φαγητό. Γιατί πραγματική νηστεία είναι μόνο να μην κάνεις τίποτε άδικο. “ΝΑ Λύνεις κάθε δεσμό αδικίας”. Συγχώρησε τον πλησίον σου για το κακό που σου έκανε και ξέχασε αυτά πού σου χρωστάει. “Η νηστεία σας να είναι καθαρή απο δικαστικές πράξεις και προστριβές.” Κρέας δέν τρως αλλά κατασπαράζεις τον αδελφό σου. Νηστεύεις το κρασί αλλα εισαι σπάταλος στις αδικίες. Περιμένεις να έρθει το βράδυ για να φάς αλλά ξοδεύεις ολη την ημέρα σου στα δικαστήρια. “ Αλοίμονο σε κείνους που δεν μεθάνε απο κρασί αλλα απο τις αδικίες. ΝΟΜΙΖΩ λοιπόν οτι καμμιά συμβουλή δεν μπορεί να αγγίξει τόσο την ψυχή του λαίμαργου και να τον αλλάξει οσο και μια τυχαία μόνο συνάντηση με τον εγκρατή. Και μού φαίνεται πως αυτό σημαίνει να τρως και να πίνεις με τέτοιο τροπο που να αποτελεί τιμή για το Θεό, ώστε ακόμα και στο τραπέζι να λάμπει η ζωή μας ενα καλό εργο, και να δοξάζεται ο ουράνιος Πατέρας μας. ''Λέει ο όσιος Ηλίας:Μερικοί προσέχουν πολύ την είσοδο των φαγητών ,αλλά αδιαφορούν για την έξοδο των λόγων .Δεν έχουν μάθει να διώχνουν την οργή απ’ την καρδιά τους ,και την επιθυμία από την σάρκα τους ,όπως λέει ο Εκκλησιαστής ,όμως έτσι μόνο κτίζεται η καθαρή καρδιά από το Πνεύμα που ανακαινίζει.Έτσι λοιπόν οι νηστείες της εκκλησίας έχουν αναλυτικά :
Α) Hμέρες αυστηρής νηστείας: Είναι η Tετάρτη και η Παρασκευή όλου του χρόνου και ιδιαίτερα των περιόδων νηστείας (σαρακοστών). Νηστεία σημαίνει, φαγητό xωρίς λάδι. Την Παρασκευή νηστεύουμε επειδή Παρασκευή σταυρώθηκε ο Κύριος, σταυρώvουμε με την νηστεία μας τον κακό εαυτό μας, για να μας ελεήσει τους ανάξιους, όπως ελέησε τον σταυρωμένο ευγνώμονα ληστή. Την Tετάρτη για να θυμόμαστε ότι ένας φίλος του Τον πρόδωσε ημέρα Τετάρτη, και να το συνειδητοποιούμε ότι κι εμείς, παρ' ότι είμαστε φίλοι Του, είναι δυνατό, αν δεν προσέχουμε και δεν αγωνιζόμαστε , να Τον προδώσουμε. 'Όταν τις ημέρες που έχουμε χρέος να κάνουμε αυστηρή νηστεία συμπέσει κάποια εορτή, γίνεται "κατάλυση" (δηλ. χαλάρωση της νηστείας): Αν είναι εορτή αγίου τρώμε λάδι, αν είναι εορτή της Παναγίας ή του Προδρόμου τρώμε ψάρι. Οι ημέρες :Δευτέρα, Tρίτη, Πέμπτη, Σάββατο και Κυριακή είναι ημέρες καταλύσιμες, δηλ. τρώμε απ' όλα ό,τι Θέλουμε, εκτός από τις περιόδους νηστειών. Το Σάββατο και την Κυριακή δεν επιτρέπεται ποτέ να γίνει αυστηρή νηστεία, δηλ. χωρίς λάδι. 'Όλο το xρόνo ένα μόνο Σάββατο νηστεύουμε το λάδι, δηλ. το Μεγάλο Σάββατο, επειδή την ημέρα αυτή ο Xριστός είναι σωματικά στον τάφο και η ψυχή Του έχει κατέβει στον Άδη να αναστήσει τον προπάτορα Αδάμ. β) Σαρακοστές είναι οι εξής:
1. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή: Aρχίζει την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει την Κυριακή της Αναστάσεως. Είναι η πιο αυστηρή νηστεία όλου του χρόνου. Γίνεται προς τιμήν του Χριστού και ιδίως του Πάθους Του για μας. Κατά την Μεγάλη Τεσσαρακοστή γίνονται οι εξής καταλύσεις: ΄Οποια μέρα και αν πέσει του Ευαγγελισμού τρώμε ψάρι, και των αγίων 40 Μαρτύρων τρώμε λάδι. Το ίδιο και στις 26 Μαρτίου εορτή της Συνάξεως αρχαγγέλου Γαβριήλ.
2. Η νηστεία των Χριστουγέννωv: Από 15 Νοεμβρίου μέχρι και 24 Δεκεμβρίου. Κατά την νηστεία αυτή τρώμε ψάρι (όλες τις ημέρες πλην Τετάρτης και Παρασκευής) από την αρχή μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου (του Αγίου Σπυρίδωνα).
3. Νηστεία της Παναγίας: Από 1 Αυγούστου μέχρι και 14 Αυγούστου. Νηστεύουμε προς τιμήν της Παναγίας και για την ψυχή μας. (Επειδή και η Παναγία νήστεψε 15 ημέρες, πριν από την Κοίμησή της για την ψυχή της σύμφωνα με την παράδοση ) Αν εκείνη νήστεψε για την ψυχή της, τι πρέπει να κάνουμε εμείς; Η νηστεία είναι αυστηρή.Ψάρι τρώμε μόνο στην εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος μας (6 Αυγούστου).
4. Νηστεία των Αγίων Αποστόλων: Από την Δευτέρα μετά την Kυριακή των Αγίων Πάντων μέχρι τις 28 Ιουνίου. Συνήθως η νηστεία αυτή είναι πολύ μικρή. Νηστεύουμε Τετάρτη και Παρασκευή. 'Όλες τις άλλες ημέρες, τρώμε αν θέλουμε ψάρι, μέχρι τις 24 Ιουνίου (Γενέθλιον του Προδρόμου). Από 25 μέχρι 28 Ιουνίου νηστεύουμε αυστηρότερα προς τιμήν των αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Αν η εορτή της Παναγίας (15 Αυγούστου) και των αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου (29 Ιουνίου) πέσουν ημέρα Τετάρτη ή Παρασκευή, τρώμε μόνο ψάρι. Αν πέσουν οποιαδήποτε άλλη ημέρα τρώμε από όλα.
Γ) Αυστηρή Νηστεία κάνουμε και στις εξής ημέρες:
1. 5 Ιανουαρίου (Παραμονή Θεοφανείων).
2. 14 Σεπτεμβρίου (Ύψωση του Τιμίου Σταυρού), γιατί είναι κάτι το ανάλογο με την Μεγάλη Παρασκευή.
3. 29 Αυγούστου (αποτομή της Τιμίας Κεφαλής του Προδρόμου) σε ένδειξη πένθους για την άδικη θανάτωση του αγιοτέρου ανθρώπoυ της παγκόσμιας Ιστορίας (Aνώτερη από τον Πρόδρομο είναι μόνο η Παναγία). Αν οι τρεις αυτές ημέρες τύχουν Σάββατο ή Kυριακή, τρώμε λάδι.Ξανά υπογραμμίζουμε: ένα Σάββατο νηστεύουμε το λάδι, το Μ. Σάββατο, και καμιά Kυριακή!!! Γιατί η Kυριακή είναι εορτή χαρμόσυνη, εορτή της Ανάστασης του Χριστού.
δ) Περίοδοι Απολυτές. Η Εκκλησία δεν καθώρισε μόνο περιόδους νηστείας, καθώρισε και περιόδους "απολυτές" , που τρώμε από όλα, όλες τις ημέρες και την Tετάρτη και την Παρασκευή. Τέτοιες περίοδοι είναι οι εξής:
1. Το Δωδεκαήμερο. Δηλ. από 25 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 6 Iανουαρίου, με εξαίρεση την παραμονή των Θεοφανείων, που νηστεύουμε .
2. Η Διακαινήσιμος, δηλ. η εβδομάδα του Πάσχα.
3. Η εβδομάδα μετά την Πεντηκοστή (μέχρι των αγίων Πάντων).
4. Οι τρεις εβδομάδες που προηγούνται της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (Απόκριες). Κατά τις 3 αυτές εβδομάδες έχουμε μια ποικιλία διατάξεων, που είναι οι εξής: - Την πρώτη εβδομάδα (του Τελώνου και Φαρισαίου) τρώμε όλες τις ημέρες από όλα. - Την δεύτερη εβδομάδα ( από του Ασώτου μέχρι των Απόκρεω ) τρώμε από όλα, αλλά νηστεύουμε την Τετάρτη και την Παρασκευή χωρίς λάδι. - Την Τρίτη εβδομάδα, της Τυρινής, τρώμε από όλα τα άλλα εκτός από κρέας, όλες τις ημέρες΄ τρώμε και την Tετάρτη και την Παρασκευή.
Α) Hμέρες αυστηρής νηστείας: Είναι η Tετάρτη και η Παρασκευή όλου του χρόνου και ιδιαίτερα των περιόδων νηστείας (σαρακοστών). Νηστεία σημαίνει, φαγητό xωρίς λάδι. Την Παρασκευή νηστεύουμε επειδή Παρασκευή σταυρώθηκε ο Κύριος, σταυρώvουμε με την νηστεία μας τον κακό εαυτό μας, για να μας ελεήσει τους ανάξιους, όπως ελέησε τον σταυρωμένο ευγνώμονα ληστή. Την Tετάρτη για να θυμόμαστε ότι ένας φίλος του Τον πρόδωσε ημέρα Τετάρτη, και να το συνειδητοποιούμε ότι κι εμείς, παρ' ότι είμαστε φίλοι Του, είναι δυνατό, αν δεν προσέχουμε και δεν αγωνιζόμαστε , να Τον προδώσουμε. 'Όταν τις ημέρες που έχουμε χρέος να κάνουμε αυστηρή νηστεία συμπέσει κάποια εορτή, γίνεται "κατάλυση" (δηλ. χαλάρωση της νηστείας): Αν είναι εορτή αγίου τρώμε λάδι, αν είναι εορτή της Παναγίας ή του Προδρόμου τρώμε ψάρι. Οι ημέρες :Δευτέρα, Tρίτη, Πέμπτη, Σάββατο και Κυριακή είναι ημέρες καταλύσιμες, δηλ. τρώμε απ' όλα ό,τι Θέλουμε, εκτός από τις περιόδους νηστειών. Το Σάββατο και την Κυριακή δεν επιτρέπεται ποτέ να γίνει αυστηρή νηστεία, δηλ. χωρίς λάδι. 'Όλο το xρόνo ένα μόνο Σάββατο νηστεύουμε το λάδι, δηλ. το Μεγάλο Σάββατο, επειδή την ημέρα αυτή ο Xριστός είναι σωματικά στον τάφο και η ψυχή Του έχει κατέβει στον Άδη να αναστήσει τον προπάτορα Αδάμ. β) Σαρακοστές είναι οι εξής:
1. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή: Aρχίζει την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει την Κυριακή της Αναστάσεως. Είναι η πιο αυστηρή νηστεία όλου του χρόνου. Γίνεται προς τιμήν του Χριστού και ιδίως του Πάθους Του για μας. Κατά την Μεγάλη Τεσσαρακοστή γίνονται οι εξής καταλύσεις: ΄Οποια μέρα και αν πέσει του Ευαγγελισμού τρώμε ψάρι, και των αγίων 40 Μαρτύρων τρώμε λάδι. Το ίδιο και στις 26 Μαρτίου εορτή της Συνάξεως αρχαγγέλου Γαβριήλ.
2. Η νηστεία των Χριστουγέννωv: Από 15 Νοεμβρίου μέχρι και 24 Δεκεμβρίου. Κατά την νηστεία αυτή τρώμε ψάρι (όλες τις ημέρες πλην Τετάρτης και Παρασκευής) από την αρχή μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου (του Αγίου Σπυρίδωνα).
3. Νηστεία της Παναγίας: Από 1 Αυγούστου μέχρι και 14 Αυγούστου. Νηστεύουμε προς τιμήν της Παναγίας και για την ψυχή μας. (Επειδή και η Παναγία νήστεψε 15 ημέρες, πριν από την Κοίμησή της για την ψυχή της σύμφωνα με την παράδοση ) Αν εκείνη νήστεψε για την ψυχή της, τι πρέπει να κάνουμε εμείς; Η νηστεία είναι αυστηρή.Ψάρι τρώμε μόνο στην εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος μας (6 Αυγούστου).
4. Νηστεία των Αγίων Αποστόλων: Από την Δευτέρα μετά την Kυριακή των Αγίων Πάντων μέχρι τις 28 Ιουνίου. Συνήθως η νηστεία αυτή είναι πολύ μικρή. Νηστεύουμε Τετάρτη και Παρασκευή. 'Όλες τις άλλες ημέρες, τρώμε αν θέλουμε ψάρι, μέχρι τις 24 Ιουνίου (Γενέθλιον του Προδρόμου). Από 25 μέχρι 28 Ιουνίου νηστεύουμε αυστηρότερα προς τιμήν των αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Αν η εορτή της Παναγίας (15 Αυγούστου) και των αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου (29 Ιουνίου) πέσουν ημέρα Τετάρτη ή Παρασκευή, τρώμε μόνο ψάρι. Αν πέσουν οποιαδήποτε άλλη ημέρα τρώμε από όλα.
Γ) Αυστηρή Νηστεία κάνουμε και στις εξής ημέρες:
1. 5 Ιανουαρίου (Παραμονή Θεοφανείων).
2. 14 Σεπτεμβρίου (Ύψωση του Τιμίου Σταυρού), γιατί είναι κάτι το ανάλογο με την Μεγάλη Παρασκευή.
3. 29 Αυγούστου (αποτομή της Τιμίας Κεφαλής του Προδρόμου) σε ένδειξη πένθους για την άδικη θανάτωση του αγιοτέρου ανθρώπoυ της παγκόσμιας Ιστορίας (Aνώτερη από τον Πρόδρομο είναι μόνο η Παναγία). Αν οι τρεις αυτές ημέρες τύχουν Σάββατο ή Kυριακή, τρώμε λάδι.Ξανά υπογραμμίζουμε: ένα Σάββατο νηστεύουμε το λάδι, το Μ. Σάββατο, και καμιά Kυριακή!!! Γιατί η Kυριακή είναι εορτή χαρμόσυνη, εορτή της Ανάστασης του Χριστού.
δ) Περίοδοι Απολυτές. Η Εκκλησία δεν καθώρισε μόνο περιόδους νηστείας, καθώρισε και περιόδους "απολυτές" , που τρώμε από όλα, όλες τις ημέρες και την Tετάρτη και την Παρασκευή. Τέτοιες περίοδοι είναι οι εξής:
1. Το Δωδεκαήμερο. Δηλ. από 25 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 6 Iανουαρίου, με εξαίρεση την παραμονή των Θεοφανείων, που νηστεύουμε .
2. Η Διακαινήσιμος, δηλ. η εβδομάδα του Πάσχα.
3. Η εβδομάδα μετά την Πεντηκοστή (μέχρι των αγίων Πάντων).
4. Οι τρεις εβδομάδες που προηγούνται της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (Απόκριες). Κατά τις 3 αυτές εβδομάδες έχουμε μια ποικιλία διατάξεων, που είναι οι εξής: - Την πρώτη εβδομάδα (του Τελώνου και Φαρισαίου) τρώμε όλες τις ημέρες από όλα. - Την δεύτερη εβδομάδα ( από του Ασώτου μέχρι των Απόκρεω ) τρώμε από όλα, αλλά νηστεύουμε την Τετάρτη και την Παρασκευή χωρίς λάδι. - Την Τρίτη εβδομάδα, της Τυρινής, τρώμε από όλα τα άλλα εκτός από κρέας, όλες τις ημέρες΄ τρώμε και την Tετάρτη και την Παρασκευή.
Ο Μητροπολίτης μας
Ο ποιμήν ο καλός
Βιογραφικά στοιχεία Μητροπολίτου Δημητριάδος και Αλμυρού κ.κ. Ιγνατίου
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνάτιος (κατά κόσμο Παναγιώτης) Γεωργακόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956. Σπούδασε στην Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ χειροτονήθηκε διάκονος το 1976 και πρεσβύτερος το 1983, λαμβάνοντας το οφφίκιο του Αρχιμανδρίτη από τον Σεβ. Μητροπολίτη Πειραιώς κ. Καλλίνικο. Από το 1984 μέχρι της εκλογής του ως Μητροπολίτου Δημητριάδος το 1998 διετέλεσε πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς.
Εργάστηκε ιδιαίτερα με τους νέους. Οργάνωσε και διηύθυνε το Γραφείο Νεότητος της Μητροπόλεως Πειραιώς, ανέπτυξε κατασκηνωτικά και άλλα ποιμαντικά προγράμματα για τη νεολαία, ενώ διετέλεσε Αντιπρόεδρος του «Συνδέσμου», της παγκόσμιας αδελφότητας Ορθοδόξων Νεολαιών.
Βοήθησε στο άνοιγμα της Εκκλησίας στο χώρο των ΜΜΕ, με την έκδοση των περιοδικών ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ και ΕΛΠΙΔΟΦΟΡΑ ΝΕΙΑΤΑ, την οργάνωση και διεύθυνση του ραδιοσταθμού ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ 91,2 FM, και με την τηλεοπτική εκπομπή της ΕΤ1 ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ, την οποία παρουσιάζει από το 1992 μέχρι και σήμερα. Παράλληλα, για πέντε χρόνια επιμελήθηκε εκπομπή της ΕΡΑ -5 για τους απόδημους Έλληνες σε όλο τον κόσμο. Διετέλεσε εκπρόσωπος τύπου του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Χριστοδούλου.
Άνθρωπος με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη σχέση της Εκκλησίας με την κοινωνία και την επιστήμη, διετέλεσε μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Μεταμοσχεύσεων, συμμετείχε σε ιατρικά και επιστημονικά συνέδρια, καταθέτοντας τις απόψεις της Ορθόδοξης Θεολογίας, ενώ υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Συνδέσμου Επιστημόνων Πειραιώς.
Στις 10 Οκτωβρίου 1998 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού από τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών κ. κ. Χριστόδουλο και ενθρονίστηκε στις 14 Νοεμβρίου 1998. Από την στιγμή που εξελέγη Μητροπολίτης Δημητριάδος συνέχισε το μεγάλο έργο του Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου στο Βόλο στον νεανικό, φιλανθρωπικό και ιεραποστολικό τομέα, αναλαμβάνοντας και μία σειρά από νέες πρωτοβουλίες, οι οποίες συνέβαλαν στον γόνιμο διάλογο της Εκκλησίας με την τοπική κοινωνία.
Χαρακτηριστικά αναφέρουμε:
- Την ίδρυση εκπαιδευτηρίων, που περιλαμβάνουν Βρεφονηπιακό Σταθμό, Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο, με την επωνυμία ΑΓΙΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Ο ΝΕΟΣ. Η Εκκλησία καταθέτει έτσι την δική της πρόταση παιδείας στη νεολαία μας, συνδυάζοντας το πρόγραμμα της πολιτείας με το ήθος της παράδοσής μας.
- Την ίδρυση του Συνεδριακού Κέντρου Θεσσαλίας.
- Την Μη Κυβερνητική Οργάνωση ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΙ ΥΓΕΙΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ, η οποία διοργανώνει ιατρικά και κοινωνικά προγράμματα σε συνδυασμό με τις Ορθόδοξες Εκκλησίες των Βαλκανίων, της Ανατολικής Ευρώπης και της Αφρικής. Γιατροί, νοσηλευτές και κληρικοί προσφέρουν εθελοντικά υπηρεσίες σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη, δείχνοντας την ευαισθησία της Εκκλησίας η οποία αγκαλιάζει τον άνθρωπο σε όλο τον κόσμο.
- Την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών, η οποία βοηθά στην κατάθεση της μαρτυρίας της ορθόδοξης θεολογίας στο σύγχρονο κόσμο, χωρίς φόβο, αλλά με επίγνωση της αλήθειας της πίστης μας.
- Την λειτουργία επιμορφωτικών προγραμμάτων για τον ιερό κλήρο, τα στελέχη της Εκκλησίας, τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς, με σκοπό την πνευματική καλλιέργεια και την δυναμική παρουσία των χριστιανών στο σύγχρονο κόσμο.
- Τη συμπαράσταση σε ειδικές κατηγορίες συνανθρώπων μας με την λειτουργία του Σπιτιού για ασθενείς με ALZHEIMER, το πρόγραμμα σίτισης ΔΟΣ ΗΜΙΝ ΣΗΜΕΡΟΝ, την συμβολή στην ενσωμάτωση των οικονομικών μεταναστών.
- Την καλλιέργεια του εθελοντισμού και της δραστηριοποίησης του λαϊκού στοιχείου στη ζωή της τοπικής Εκκλησίας.
Παράλληλα, είναι πρόεδρος της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος, πρόεδρος της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας, Αντιπρόεδρος των Βιβλικών Εταιριών του Κόσμου, ενώ είναι μέλος στη Συνοδική Επιτροπή Διορθοδόξων και Διαχριστιανικών Σχέσεων, όπως και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας, ως εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Εργάστηκε ιδιαίτερα με τους νέους. Οργάνωσε και διηύθυνε το Γραφείο Νεότητος της Μητροπόλεως Πειραιώς, ανέπτυξε κατασκηνωτικά και άλλα ποιμαντικά προγράμματα για τη νεολαία, ενώ διετέλεσε Αντιπρόεδρος του «Συνδέσμου», της παγκόσμιας αδελφότητας Ορθοδόξων Νεολαιών.
Βοήθησε στο άνοιγμα της Εκκλησίας στο χώρο των ΜΜΕ, με την έκδοση των περιοδικών ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ και ΕΛΠΙΔΟΦΟΡΑ ΝΕΙΑΤΑ, την οργάνωση και διεύθυνση του ραδιοσταθμού ΠΕΙΡΑΪΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ 91,2 FM, και με την τηλεοπτική εκπομπή της ΕΤ1 ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ, την οποία παρουσιάζει από το 1992 μέχρι και σήμερα. Παράλληλα, για πέντε χρόνια επιμελήθηκε εκπομπή της ΕΡΑ -5 για τους απόδημους Έλληνες σε όλο τον κόσμο. Διετέλεσε εκπρόσωπος τύπου του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Χριστοδούλου.
Άνθρωπος με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη σχέση της Εκκλησίας με την κοινωνία και την επιστήμη, διετέλεσε μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Μεταμοσχεύσεων, συμμετείχε σε ιατρικά και επιστημονικά συνέδρια, καταθέτοντας τις απόψεις της Ορθόδοξης Θεολογίας, ενώ υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Συνδέσμου Επιστημόνων Πειραιώς.
Στις 10 Οκτωβρίου 1998 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού από τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών κ. κ. Χριστόδουλο και ενθρονίστηκε στις 14 Νοεμβρίου 1998. Από την στιγμή που εξελέγη Μητροπολίτης Δημητριάδος συνέχισε το μεγάλο έργο του Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου στο Βόλο στον νεανικό, φιλανθρωπικό και ιεραποστολικό τομέα, αναλαμβάνοντας και μία σειρά από νέες πρωτοβουλίες, οι οποίες συνέβαλαν στον γόνιμο διάλογο της Εκκλησίας με την τοπική κοινωνία.
Χαρακτηριστικά αναφέρουμε:
- Την ίδρυση εκπαιδευτηρίων, που περιλαμβάνουν Βρεφονηπιακό Σταθμό, Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο, με την επωνυμία ΑΓΙΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Ο ΝΕΟΣ. Η Εκκλησία καταθέτει έτσι την δική της πρόταση παιδείας στη νεολαία μας, συνδυάζοντας το πρόγραμμα της πολιτείας με το ήθος της παράδοσής μας.
- Την ίδρυση του Συνεδριακού Κέντρου Θεσσαλίας.
- Την Μη Κυβερνητική Οργάνωση ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΙ ΥΓΕΙΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ, η οποία διοργανώνει ιατρικά και κοινωνικά προγράμματα σε συνδυασμό με τις Ορθόδοξες Εκκλησίες των Βαλκανίων, της Ανατολικής Ευρώπης και της Αφρικής. Γιατροί, νοσηλευτές και κληρικοί προσφέρουν εθελοντικά υπηρεσίες σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη, δείχνοντας την ευαισθησία της Εκκλησίας η οποία αγκαλιάζει τον άνθρωπο σε όλο τον κόσμο.
- Την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών, η οποία βοηθά στην κατάθεση της μαρτυρίας της ορθόδοξης θεολογίας στο σύγχρονο κόσμο, χωρίς φόβο, αλλά με επίγνωση της αλήθειας της πίστης μας.
- Την λειτουργία επιμορφωτικών προγραμμάτων για τον ιερό κλήρο, τα στελέχη της Εκκλησίας, τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς, με σκοπό την πνευματική καλλιέργεια και την δυναμική παρουσία των χριστιανών στο σύγχρονο κόσμο.
- Τη συμπαράσταση σε ειδικές κατηγορίες συνανθρώπων μας με την λειτουργία του Σπιτιού για ασθενείς με ALZHEIMER, το πρόγραμμα σίτισης ΔΟΣ ΗΜΙΝ ΣΗΜΕΡΟΝ, την συμβολή στην ενσωμάτωση των οικονομικών μεταναστών.
- Την καλλιέργεια του εθελοντισμού και της δραστηριοποίησης του λαϊκού στοιχείου στη ζωή της τοπικής Εκκλησίας.
Παράλληλα, είναι πρόεδρος της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος, πρόεδρος της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας, Αντιπρόεδρος των Βιβλικών Εταιριών του Κόσμου, ενώ είναι μέλος στη Συνοδική Επιτροπή Διορθοδόξων και Διαχριστιανικών Σχέσεων, όπως και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας, ως εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Οδηγίες ιεροπρεπούς τελέσεως του Ιερού Μυστηρίου του Βαπτίσματος εκ της Ιεράς Μητροπόλεως
ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ :
1. Ο στολισμός της κολυμπήθρας με οποιονδήποτε τρόπο (παιχνίδια, τούλια , λουλούδια) λόγω κίνδυνου τραυματισμού του βρέφους) .
2. Ο στολισμός της λαμπάδας, του τραπεζίου και του μπουκαλιού για το λαδί με λουλούδια, τούλια και παιχνίδια.
3. Τα μαρτυρικά που φέρουν γαλάζιες χάνδρες η άλλα (μη χριστιανικά) σύμβολα.
4. Η χρήση αλλού είδους λαδιού –πλην ελαιόλαδου για το επορκιστό έλαιο.
5. Ο στολισμός του διαδρόμου και του προαυλείου χώρου του Ιερού Ναού με μπαλόνια, φωτάκια και παιχνίδια.
6. Η παρουσία ως αναδοχών μη Ορθόδοξων Χριστιανικών και προσώπων που τελέσαν μόνο πολιτικό Γάμο.
7. Η τέλεση του μυστήριου μόνο με επιτραχήλιο αλλά με φελώνιο απαραιτήτως.
8. Η έναρξη του Μυστήριου του Βαπτίσματος πριν την απόλυση της Ακολουθίας « του ποιήσαι κατηχούμενον ».
ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΙ :
1. Ο στολισμός με δυο μόνο ανθοστήλες εκατέρωθεν της κολυμπήθρας.
2. Η χρήση μόνον ελαιόλαδου.
3. Η παρουσία φωτογράφων και εικονοληπτών μόνον εφόσον αυτοί είναι ευπρεπώς ενδεδυμένοι και από σταθερή θέση (κατά τα προαναφερθέντα στο μυστήριο του γάμου) σε συνεννόηση με τον προϊστάμενο του Ιερού Ναού.
ΠΑΡΑΙΝΕΣΕΙΣ :
1. Ο Σταυρός να φέρει ξεκάθαρα το σχήμα του εγγεγραμμένου σταυρού.
2. Τα ενδύματα του /της νεοφώτιστου /της να είναι λευκά.
3. Οι γονείς η ή ανάδοχος και οι συγγενείς να είναι ευπρεπώς ενδεδυμένοι.
4. Το όνομα να είναι Χριστιανικό.
5. Ο ή ανάδοχος να είναι ένας και άνω από 12 ετών.
6. Οι συγγενείς και οι καλεσμένοι οφείλουν να συμμετάσχουν στο μυστήριο της βαπτίσεως προσευχόμενοι και αποφεύγοντας άσκοπες συζητήσεις και στάσεις μέσα στο Ναό.
1. Ο στολισμός της κολυμπήθρας με οποιονδήποτε τρόπο (παιχνίδια, τούλια , λουλούδια) λόγω κίνδυνου τραυματισμού του βρέφους) .
2. Ο στολισμός της λαμπάδας, του τραπεζίου και του μπουκαλιού για το λαδί με λουλούδια, τούλια και παιχνίδια.
3. Τα μαρτυρικά που φέρουν γαλάζιες χάνδρες η άλλα (μη χριστιανικά) σύμβολα.
4. Η χρήση αλλού είδους λαδιού –πλην ελαιόλαδου για το επορκιστό έλαιο.
5. Ο στολισμός του διαδρόμου και του προαυλείου χώρου του Ιερού Ναού με μπαλόνια, φωτάκια και παιχνίδια.
6. Η παρουσία ως αναδοχών μη Ορθόδοξων Χριστιανικών και προσώπων που τελέσαν μόνο πολιτικό Γάμο.
7. Η τέλεση του μυστήριου μόνο με επιτραχήλιο αλλά με φελώνιο απαραιτήτως.
8. Η έναρξη του Μυστήριου του Βαπτίσματος πριν την απόλυση της Ακολουθίας « του ποιήσαι κατηχούμενον ».
ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΙ :
1. Ο στολισμός με δυο μόνο ανθοστήλες εκατέρωθεν της κολυμπήθρας.
2. Η χρήση μόνον ελαιόλαδου.
3. Η παρουσία φωτογράφων και εικονοληπτών μόνον εφόσον αυτοί είναι ευπρεπώς ενδεδυμένοι και από σταθερή θέση (κατά τα προαναφερθέντα στο μυστήριο του γάμου) σε συνεννόηση με τον προϊστάμενο του Ιερού Ναού.
ΠΑΡΑΙΝΕΣΕΙΣ :
1. Ο Σταυρός να φέρει ξεκάθαρα το σχήμα του εγγεγραμμένου σταυρού.
2. Τα ενδύματα του /της νεοφώτιστου /της να είναι λευκά.
3. Οι γονείς η ή ανάδοχος και οι συγγενείς να είναι ευπρεπώς ενδεδυμένοι.
4. Το όνομα να είναι Χριστιανικό.
5. Ο ή ανάδοχος να είναι ένας και άνω από 12 ετών.
6. Οι συγγενείς και οι καλεσμένοι οφείλουν να συμμετάσχουν στο μυστήριο της βαπτίσεως προσευχόμενοι και αποφεύγοντας άσκοπες συζητήσεις και στάσεις μέσα στο Ναό.
Οδηγίες ιεροπρεπούς τελέσεως του Ιερού Μυστηρίου του Γάμου εκ της Ιεράς Μητροπόλεως
ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ :
Η ρίψη ρυζιού ,κουφέτων ,ανθοπετάλων η οιουδήποτε αλλού εντός του Ιερού Ναού.
Ο στολισμός των κιγκλιδωμάτων του κεντρικού Ναού, του Σολέα, η των κολονών με τούλια η αλλά υφάσματα η με κεριά.
Η τοποθέτηση ανθοστηλών στον κεντρικό διάδρομο του Ιερού Ναού.
Η τοποθέτηση στολισμένης αψίδας με λουλούδια στην είσοδο του Σολέα του Ιερού Ναού.
Ο στολισμός του τραπεζίου που χρησιμοποιείται για το Μυστήριου του Γάμου με τούλια, λούλουδα η με τραπεζομάντιλα που δεν ανήκουν στον Ιερού Ναού.
Η χρήση ποτηριού και καράφας για το κρασί. Θα χρησιμοποιείται μεταλλικό ποτήριον που θα ανήκει στον Ιερού Ναού.
Η παρουσία στο μυστήριο του Γάμου ως παρανύμφων (κουμπάρων) μη Ορθόδοξων Χριστιανών.
Η παρουσία φωτογράφων και κάμεραμαν που δεν είναι ευπρεπώς ενδεδυμένοι. Η ενδυμασία ορίζεται ως εξής: Για τους άνδρες υφασμάτινο παντελόνι –πουκάμισο και για τις γυναίκες φούστα και όχι έξωμη η πάνω ενδυμασία. Επίσης απαγορεύονται οι κινήσεις των φωτογράφων και των κάμεραμαν μπροστά από τους Ιερείς και την Ωραία Πύλη, η Άμβωνα, στον Αρχιερατικό Θρόνο και στα Αναλογία και η υπερβολική χρήση μηχανημάτων φωτισμού (προβολείς μεγάλης ισχύος, ομπρέλες, φλας).
Η φωτογράφηση των μελλόνυμφων μέσα στον Ιερό Ναό επιτρέπεται μόνο για μια η δυο αναμνηστικές οικογενειακές φωτογραφίες .
Η καθυστέρηση αφίξεως των Μελλόνυμφων στον Ιερό Ναό. Η έναρξη του μυστήριου μπορεί να παραταθεί για 15 λεπτά. Πέραν αυτού το η ώρα του μυστήριου θα ακυρώνεται και θα μετατίθεται στο τέλος των υπόλοιπων μυστήριων.
Η τέλεση του Μυστήριου μόνο με επιτραχήλιο αλλά με φελώνιο απαραιτήτως.
Η τέλεση του Μυστήριου του Γάμου εκτός των Ιέρων Ενοριακών Ναών όπως προαύλια Ιέρων Ναών ,εξωκλήσια Ιδιωτικά παρεκκλήσια, οικίες.
Η παράθεση δεξιώσεων μετά τον Γάμο στον προαύλιο χώρο του Ιερού Ναού.
ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΙ:
Ο στολισμός μόνο στο σωλέα με δυο ανθοστήλες και δυο λαμπάδες.
Η ρίψη ρυζιού έξω από τον Ιερού Ναού την ώρα της αποχωρήσεως των νεονυμφων.
Η παρουσία φωτογράφων και εικονοληπτών μόνο όταν αυτοί είναι ευπρεπώς ενδεδυμένοι και τηρούντες σταθερή θέση καλύψεως του Μυστήριου. Η ακριβής θέση θα ορίζεται σε κάθε Ιερό Ναό ξεχωριστά σε συνεννόηση με τον Προϊστάμενο.
Η χρήση τραπεζίου και ποτηριών που ανήκουν στον Ιερού Ναού.
ΠΑΡΑΙΝΕΣΕΙΣ:
Η ενδυμασία της Νύφης και των παρανύμφων και των συγγενών να είναι ευπρεπής.
Η προσβλητική κίνηση της νύφης να πατήσει το πόδι του ανδρός στην κατάληξη του Απόστολου Αναγνώσματος παραποιεί το βαθύτερο νόημα και περιεχόμενο της φράσης «Η δε γυνή ίνα φοβήται (δηλ. σέβεται) τον άνδρα», που είναι η κενωτική και θυσιαστική αγάπη και όχι η κομπλεξική επικυρίαρχα.
Την ώρα της τελέσεως του μυστήριου του Γάμου οφείλουμε να σεβόμαστε την Ιερότητα του χώρου και της στιγμής. Άσκοπες συζητήσεις, μάσημα τσίχλας, κάθισμα «σταυροπόδι» στο Ναό, αποδεικνύουν ασέβεια και έλλειψη αγωγής και ήθους. Οι συγγενείς και οι καλεσμένοι στο Μυστήριου του Γάμου οφείλουν να εκφράσουν την αγάπη του προς τους Μελλόνυμφους σεβόμενοι την ευγενή πρόσκληση του ζεύγους και προσευχόμενου την ώρα του Μυστήριου για την πνευματική πρόοδο και προκοπή του ζευγαριού.
Η ρίψη ρυζιού ,κουφέτων ,ανθοπετάλων η οιουδήποτε αλλού εντός του Ιερού Ναού.
Ο στολισμός των κιγκλιδωμάτων του κεντρικού Ναού, του Σολέα, η των κολονών με τούλια η αλλά υφάσματα η με κεριά.
Η τοποθέτηση ανθοστηλών στον κεντρικό διάδρομο του Ιερού Ναού.
Η τοποθέτηση στολισμένης αψίδας με λουλούδια στην είσοδο του Σολέα του Ιερού Ναού.
Ο στολισμός του τραπεζίου που χρησιμοποιείται για το Μυστήριου του Γάμου με τούλια, λούλουδα η με τραπεζομάντιλα που δεν ανήκουν στον Ιερού Ναού.
Η χρήση ποτηριού και καράφας για το κρασί. Θα χρησιμοποιείται μεταλλικό ποτήριον που θα ανήκει στον Ιερού Ναού.
Η παρουσία στο μυστήριο του Γάμου ως παρανύμφων (κουμπάρων) μη Ορθόδοξων Χριστιανών.
Η παρουσία φωτογράφων και κάμεραμαν που δεν είναι ευπρεπώς ενδεδυμένοι. Η ενδυμασία ορίζεται ως εξής: Για τους άνδρες υφασμάτινο παντελόνι –πουκάμισο και για τις γυναίκες φούστα και όχι έξωμη η πάνω ενδυμασία. Επίσης απαγορεύονται οι κινήσεις των φωτογράφων και των κάμεραμαν μπροστά από τους Ιερείς και την Ωραία Πύλη, η Άμβωνα, στον Αρχιερατικό Θρόνο και στα Αναλογία και η υπερβολική χρήση μηχανημάτων φωτισμού (προβολείς μεγάλης ισχύος, ομπρέλες, φλας).
Η φωτογράφηση των μελλόνυμφων μέσα στον Ιερό Ναό επιτρέπεται μόνο για μια η δυο αναμνηστικές οικογενειακές φωτογραφίες .
Η καθυστέρηση αφίξεως των Μελλόνυμφων στον Ιερό Ναό. Η έναρξη του μυστήριου μπορεί να παραταθεί για 15 λεπτά. Πέραν αυτού το η ώρα του μυστήριου θα ακυρώνεται και θα μετατίθεται στο τέλος των υπόλοιπων μυστήριων.
Η τέλεση του Μυστήριου μόνο με επιτραχήλιο αλλά με φελώνιο απαραιτήτως.
Η τέλεση του Μυστήριου του Γάμου εκτός των Ιέρων Ενοριακών Ναών όπως προαύλια Ιέρων Ναών ,εξωκλήσια Ιδιωτικά παρεκκλήσια, οικίες.
Η παράθεση δεξιώσεων μετά τον Γάμο στον προαύλιο χώρο του Ιερού Ναού.
ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΙ:
Ο στολισμός μόνο στο σωλέα με δυο ανθοστήλες και δυο λαμπάδες.
Η ρίψη ρυζιού έξω από τον Ιερού Ναού την ώρα της αποχωρήσεως των νεονυμφων.
Η παρουσία φωτογράφων και εικονοληπτών μόνο όταν αυτοί είναι ευπρεπώς ενδεδυμένοι και τηρούντες σταθερή θέση καλύψεως του Μυστήριου. Η ακριβής θέση θα ορίζεται σε κάθε Ιερό Ναό ξεχωριστά σε συνεννόηση με τον Προϊστάμενο.
Η χρήση τραπεζίου και ποτηριών που ανήκουν στον Ιερού Ναού.
ΠΑΡΑΙΝΕΣΕΙΣ:
Η ενδυμασία της Νύφης και των παρανύμφων και των συγγενών να είναι ευπρεπής.
Η προσβλητική κίνηση της νύφης να πατήσει το πόδι του ανδρός στην κατάληξη του Απόστολου Αναγνώσματος παραποιεί το βαθύτερο νόημα και περιεχόμενο της φράσης «Η δε γυνή ίνα φοβήται (δηλ. σέβεται) τον άνδρα», που είναι η κενωτική και θυσιαστική αγάπη και όχι η κομπλεξική επικυρίαρχα.
Την ώρα της τελέσεως του μυστήριου του Γάμου οφείλουμε να σεβόμαστε την Ιερότητα του χώρου και της στιγμής. Άσκοπες συζητήσεις, μάσημα τσίχλας, κάθισμα «σταυροπόδι» στο Ναό, αποδεικνύουν ασέβεια και έλλειψη αγωγής και ήθους. Οι συγγενείς και οι καλεσμένοι στο Μυστήριου του Γάμου οφείλουν να εκφράσουν την αγάπη του προς τους Μελλόνυμφους σεβόμενοι την ευγενή πρόσκληση του ζεύγους και προσευχόμενου την ώρα του Μυστήριου για την πνευματική πρόοδο και προκοπή του ζευγαριού.
Τα Ιερά μυστήρια της Εκκλησίας είναι τελετές δια των οποίων ενεργείται αοράτως και μυστικός δια της χάριτος του Αγίου Πνεύματος η σωτηρία και η υιοθεσία. Τα μυστήρια διατάχθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο μας, τον Ιησού Χριστό.
Το ιερό μυστήριο του Βαπτίσματος.
Πρώτο και βασικό Μυστήριο για την ένταξη κάποιου προσώπου στο σώμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, είναι το Μυστήριο του Βαπτίσματος. Η σύσταση του Μυστηρίου αυτού βρίσκεται στον ίδιο τον Θεάνθρωπο Χριστό μας ο οποίος, πριν ξεκινήσει το έργο του κηρύγματος Του, εμφανίστηκε στον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, τον τελευταίο από τους Προφήτες και δέχθηκε το βάπτισμα του Ιωάννου από τα χέρια του. Κι αυτό για να δείξει σε όλους εμάς τύπο και υπογραμμό, ότι δηλαδή για να σωθούμε, πρέπει πρωτίστως να βαπτιζόμαστε στο όνομα της Αγίας και ομοουσίου και αδιαιρέτου Τριάδος, δηλαδή στον Πατέρα, στον Υιό και στο Άγιον Πνεύμα. Κατά το Βάπτισμα του Χριστού έχουμε Θεοφάνεια. Ο Χριστός στο νερό, το Άγιο Πνεύμα ως περιστέρι και ο Πατέρας με φωνή βροντερή να λέγει "Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός εν ω ηυδόκησα". Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση στο ύδωρ κάθε βαπτιζομένου συμβολίζει την τριήμερο ταφή και Ανάσταση του Χριστού μας ως βίωμα και πράξη ζωής κάθε χριστιανού. Ο πιστός αποδέχεται ότι για να ενωθεί με τον εν Τριάδι Θεό θα πρέπει να θάπτει ότι παλαιό και φθοροποιό και να αναγεννάται εν πνεύματι. Στην πρώτη αρχαία Εκκλησία το βάπτισμα γινόταν σε προχωρημένη ηλικία κυρίως μετά το 35ο έτος. Και τούτο, γιατί η Κατήχηση κατείχε πρωτεύουσα θέση. Έπρεπε εκείνος που θα βαπτιζόταν να γνωρίζει ολόκληρη τη χριστιανική διδασκαλία. Από τον 6ο αιώνα περίπου μ.Χ. καθιερώθηκε ο νηπιοβαπτισμός ο οποίος και επεκράτησε στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Τη θέση του κατηχητού ανέλαβε ο ανάδοχος (αυτός που αναδέχεται τον βαπτιζόμενο από την κολυμβήθρα) και ο οποίος πρέπει καθ' όλη την ενηλικίωση του νηπίου να το κατηχεί και να το καθοδηγεί στο Χριστό και στην Εκκλησία. Ως εκ τούτου ο θεσμός του αναδόχου είναι πολύ σημαντικός στη ζωή της Εκκλησίας. Για το λόγο αυτό ο ανάδοχος είναι πρόσωπο σεβαστό, πνευματικό και κυρίως μυστηριακό. Με πίστη και γνώση, του πόσο μεγάλη είναι η θέση του στην κατά Χριστόν μόρφωση του βαπτιζομένου, προχωρεί έχοντας ως γνώμονα την προσωπική του πρωτίστως πνευματική ανόρθωση με τη ζωή της μετανοίας - εξομολογήσεως και τη ζωή των ιερών μυστηρίων. Με το μυστήριο του βαπτίσματος ο άνθρωπος γίνεται γνήσιο μέλος της Ορθοδόξου Εκκλησίας και μπορεί ανελλιπώς να συμμετέχει σ' όλα τα μυστήρια Της καθώς και σ' όλες τις ακολουθίες. Σημασία μεγάλη έχει το βάπτισμα να τελείται υπό κανονικών ιερέων δηλαδή ιερέων που έχουν Αποστολική διαδοχή και όχι από σχισματικούς ή αιρετικούς. Με το βάπτισμα ανοίγει στον άνθρωπο η μυστηριακή κοινωνία, η συμμετοχή του στα άχραντα μυστήρια, εφόσον προηγηθεί το μυστήριο του Χρίσματος. "Ό πιστεύσας και βαπτισθείς ούτως σωθήσεται" λέγει ο Κύριος.
Το Μυστήριο τον Βαπτίσματος
α. Το νόημα του Μυστηρίου
Ή λέξη βάπτισμα σημαίνει τη βύθιση ενός αντικειμένου ολόκληρου μέσα στο νερό. και επειδή τα έμψυχα όντα μέσα στο νερό πνίγονται και επέρχεται ό θάνατος, γι' αυτό στη βάπτιση χρειάζεται έγκαιρη επέμβαση στο βυθισμένο άνθρωπο πρίν πνιγεί.Ό «ναυαγοσώστης» του ανθρώπου είναι ό Θεάνθρωπος: Χριστός, ό όποιος μας έσωσε με το σταυρικό Του θάνατο (τη βύθιση Του στην «άβυσσο» του αδη, οπού βρισκόταν ό άνθρωπος) και την Ανάσταση Του (με την οποία ανέσυρε αναστημένο και τον άνθρωπο). Κατά τον ίδιο τρόπο συμμετέχοντες και εμείς, στο θάνατο και την Ανάσταση Του, υφιστάμεθα την τριπλή κατάδυση στη βάπτιση (τριήμερος ταφή) και ακολουθεί ή ανάδυση και ή ανάσταση μας, ή νέκρωση του παλαιού ανθρώπου ή αναγεννημένη πνευματικά καινή ζωή δια του Αγίου Πνεύματος και ή πολιτογράφηση μας στον ουρανό μεταξύ των ζώντων (Ίω. γ', 4-7. Ρωμ. στ', 3-9. έβρ. ιβ', 23).Ή σωτηρία μας λοιπόν από το θάνατο της αμαρτίας είναι το αληθινό και πραγματικό νόημα του Μυστηρίου.
β. Ή σύσταση του Μυστηρίου
Το μυστήριο του Βαπτίσματος προεικονίστηκε και στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη. Ό Κύριος επίσης συνομιλώντας με το Φαρισαίο Νικόδημο του είπε: «Εάν μη τις γεννηθή εξ ύδατος και Πνεύματος ου δύναται εισελθείν είς την βασιλείαν του Θεού» (Ίω. γ', 5). Ή ίδρυση όμως και ή παράδοση του Μυστηρίου έγινε μετά την Ανάσταση, όταν είπε στους Αποστόλους Του: «Πορευθέντες μαθήτευσα τε πάντα τα έθνη βαπτίζοντες αυτούς είς το όνομα του Πα τρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» (Ματθ. κη 19). Ό ίδιος ό Κύριος μίλησε και για την αναγκαιότητα του Βαπτίσματος με το παρά πάνω «ου δύναται εισελθείν.>> και με το «ό πιστεύσας και βαπτισθείς σωθήσεται, ό δε απι στήσας κατακριθήσεται» (Μαρκ. ιστ', 16).Έκτοτε αυτή είναι ή πράξη των Αποστόλων και των διαδόχων τους' ή «κατήχηση» και το «Βάπτισμα», με το όποιο οποιοσδήποτε εισέρχεται στην Εκκλησία Του, στην Κιβωτό της σωτηρίας.
γ. Τα αισθητά σημεία του Μυστηρίου
Τρία είναι τα αισθητά σημεία πού βλέπουμε και ακούμε (1) Το νερό, (2) Ή τριπλή κατάδυση και ανάδυση του βαπτιζομένου και (3) Τα λόγια του Ιερέα: «Βαπτίζεται ό δούλος του Θεού... εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος».
δ. Ή ειδική χάρη του Μυστηρίου
Με το άγιο Βάπτισμα μεταδίδεται στο βαπτιζόμενο: (1) Ή άφεση όλων των αμαρτιών, δηλ. ή απαλλαγή από το μολυσμό του προπατορικού αμαρτήματος καί, όταν ό βαπτιζόμενος είναι μεγάλης ηλικίας, των προσωπικών αμαρτιών. Γι' αυτό μετά το Βάπτισμα, ανεξαρτήτως προηγουμένης ζωής μπορεί ό αναγεννημένος χριστιανός και να ιερωθεί. (2) Ή αναγέννηση, ή δικαίωση, ή υιοθεσία και ή δυνατότητα σωτηρίας. Ό βαπτισμένος έχει επανέλθει στην προπτωτική κατάσταση του «κατ' εικόνα και καθ' όμοίωσιν», εκτός της ροπής προς το κακό, το οποίο όμως υπερνικάται (όταν κανείς ζει και αγωνίζεται εντός της Εκκλησίας) και του φυσικού θανάτου, ό οποίος όμως δεν έχει άλλες συνέπειες, έφ' όσον πλέον ό άνθρωπος μεταβαίνει με αυτόν τον φυσικό θάνατο στη ζωή (την αιώνιο). Ή βάση της άγιότητας τέθηκε. Υπολείπεται ή ενεργός, ή προσωπική συμμετοχή του καθενός, για να γίνει «κατά χάριν Θεός».
ε. Οι προϋποθέσεις του Βαπτίσματος
Σύμφωνα με τους λόγους του Κυρίου (Μαρκ. ιστ', 16), προυπόθεση του βαπτίσματος είναι ή πίστη μας στο πρόσωπο του Χριστού, χωρίς να την ανταλλάσσουμε ούτε με χρήματα, ούτε με φιλίες, ούτε και μ' αυτή τη ζωή μας, όπως έκαναν οι Μάρτυρες της Εκκλησίας.Ή πίστη αυτή περιλαμβάνει κυρίως τρία σημεία: (1) Την απόταξη του Σατανά, την απομάκρυνση του πιστού από κάθε τι το σατανικό. Σ' αυτό συντελεί και ό εξορκισμός του Σατανά πού γίνεται πρίν από τη Βάπτιση. (2) Τη σύνταξη του πιστού με τον Χριστό. Τη στροφή δηλαδή της σκέψεως, των πράξεων, της αγάπης και ολόκληρης της ζωής προς τον Χριστό. (3) Την προσκύνηση και τη λατρεία του Χριστού.
στ. Ή προσωπική συμμετοχή στο Βάπτισμα.
Τα Μυστήρια δεν είναι δυνατόν να κατανοηθούν λογικά, αλλά κατανοούνται βιωματικά οι ενέργειες του Θεού πού απορρέουν από κάθε Μυστήριο. Ή γνώση του Μυστηρίου δεν εξαρτάται από τη διανοητική ικανότητα του άνθρωπου, αλλά από την αγάπη του Θεού. «Δεν Τον έζητήσαμε, αλλά μας έζήτησε» λέγει ό Αγιος Καβάσιλας και συνεχίζει «το πρόβατο δεν έζήτησε τον ποιμένα, αλλά ό ποιμήν το πρόβατο». Όλα προέρχονται από τον Θεό. Αυτό γίνεται και με το μικρό παιδί πού βαπτίζεται, το οποίο μάλιστα δεν προβάλλει συνειδητή αντίδραση στη χάρη του Θεού. Ή συνειδητή, βέβαια, συμμετοχή του μικρού παιδιού και ή αντιληπτική του ικανότητα είναι μικρότερη ή μηδαμινή, Αλλά αυτό δεν έχει σημασία και γιατί ή πρωτοβουλία ανήκει στον Θεό και γιατί και μεγάλο να ήταν το παιδί ή άνδρα: ή αντιληπτική του ικανότητα και πάλι θα βρισκόταν σε πλήρη δυσαναλογία σχετικά με το ακατανόητο και άρρητο αποτέλεσμα του ιερού Μυστηρίου.Αυτοί είναι οι λόγοι για τους οποίους ή Όρθ. Έκκλησία βαπτίζει νήπια και πιστεύει ότι αύτη είναι ή ορθή πρα ξη και αυτό είναι το θέλημα του Χριστού (Ματθ. ιθ', 14-15).
ζ. Ό Νηπιοβαπτισμός
Στήν αρχαία Εκκλησία οι άνθρωποι βαπτίζονταν σε ό ποια ηλικία προσέρχονταν στην πίστη. Αυτό όμως δεν ση μαίνει ότι δε βαπτίζονταν νήπια. Οταν οι γονείς πίστευαν στον αληθινό Θεό, ολόκληρη ή οικογένεια βαπτιζόταν άρα και τα νήπια. Ήταν αδιανόητο ή Εκκλησία να απέκλειε τα νήπια από τη σωτηρία, έφ' όσον ό Χριστός τα έκάλεσε και τα ευλόγησε (Ματθ. ιθ', 14-15). Ό Αγιος Ειρηναίος (150 μ.Χ.) μαρτυρεί ότι ό νήπιοβαπτισμός ήταν συνηθισμένη πράξη της Εκκλησίας, ενώ ό "Αγιος Κυπριανός (250 μ.Χ.) παρατηρεί ότι τα παιδιά πρέπει να αξιούνται της χάριτος του Βαπτίσματος. Το ίδιο προσθέτει και ό "Αγιος Γρηγόριος ό Θεολόγος, ότι τα παιδιά πρέπει να βαπτίζονται σε νηπιακή ηλικία.Σέ περίπτωση κινδύνου ενός αβαπτίστου, ή Εκκλησία αναγνωρίζει το «αεροβάπτισμα», το όποιο μπορεί να τελέσει οποιοσδήποτε ορθόδοξος. Σ' αυτή την περίπτωση υψώνουμε τρεις φορές το παιδί - βρέφος λέγοντας: Βαπτίζεται ό δούλος του Θεού... είς το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Εάν το παιδί επιζήσει, το Βάπτισμα τελείται κανονικά από Ιερέα.Τα νήπια πού πεθαίνουν αβάπτιστα, μερικοί Πατέρες υποστηρίζουν ότι θα βρίσκονται σε «μέση κατάσταση» ούτε θα δοξάζονται, ούτε θα κολάζονται. Ή Άγία Γραφή δε σημειώνει τίποτε σχετικό, γι' αυτό ή πλήρης αποκάλυψη του προβλήματος μας επιφυλάσσεται στην άλλη ζωή.
3. Το Μυστήριο του Χρίσματος
α. Το νόημα του Μυστηρίου
Ή αναγέννηση του αγίου Βαπτίσματος είναι πλήρης, Αλά ό νεοφώτιστος είναι «νήπιος εν Χριστώ» και έχει ανάγκη βοηθείας, πού δίδεται σ' αυτόν με το Άγιο Πνεύμα κατά την τέλεση του Χρίσματος. Το έργο του Αγίου Πνεύματος στο νεοφώτιστο, είναι ή ειδική και ποικίλη χάρη, που αρχίζει σαν «Σφραγίδα δωρεάς Πνεύματος Αγίου».
Β. Σύσταση του Μυστηρίου
Στήν Καινή Διαθήκη δεν υπάρχει ρητή μαρτυρία παραδόσεως του Μυστηρίου από τον Κύριο. οι Άγιοι Άπόστολοι όμως μας παρέδωσαν την πράξη και μας μιλούν γι' αυτο σαν ιδιαίτερο Μυστήριο: «Καί υμείς χρίσμα έχετε από του Αγίου, και οίδατε πάντα» (Α' Ίω. β', 20), «εν ω και ύμεΐς... πιστεύσαντες έσφραγίσθητε τω Πνεύματι τω Άγίω ός εστίν αρραβών της κληρονομιάς ημών» (Εφ. α', 13-14). Επίσης από τίς Πράξεις των Αποστόλων φαίνεται καθαρά ότι υπήρχαν βαπτισμένοι (από τους Διακόνους) χωρίς να έχουν λάβει το Αγιο Πνεύμα, οπότε οι Απόστολοι «επετίθουν τάς χείρας έπ' αυτούς και ελάμβαναν Πνεύμα Αγιον» (Πράξ. η', 17). Για το Αγιο Πνεύμα ομιλεί και ό Ευαγγελιστής Ιωάννης στο κεφ. ζ' 39, το οποίο θα ελάμβαναν κατά τους λόγους του Κυρίου «οί πιστεύοντες είς αυτόν», ενώ οι πρώτοι πού έλαβαν το Αγιο Πνεύμα είναι οι Απόστολοι κατά την Πεντηκοστή.
γ. Τα αισθητά σημεία του Μυστηρίου
Τα σημεία αυτά είναι τέσσερα: (1) Το άγιο Μύρο - έλαιον από σαράντα αρώματα, που δηλώνουν «αισθητά» τα ποικίλα χαρίσματα του Άγιου Πνεύματος. (2) Ή ευχή του Ιερέα. (3) Ή χρίση των κυρίων μερών του σώματος καί (4) Τα λόγια του Ιερέα: «Σφραγίς δωρεάς Πνεύματος Αγίου. Αμήν».Με τα «σημεία» αυτά ό Ιερέας δεν «τελεί» το Μυστήριο αυτό όπως τ' άλλα, αλλά μεταδίδει το Άγιο Πνεύμα.
δ. Ή είδική χάρη του Μυστηρίου.
Ή χάρη του Χρίσματος είναι τα ποικίλα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος (Γαλ. ε', 22-23 και Α'Κορ. ιβ'4καί 8-11), τα οποία λαμβάνουν όλοι ανεξαιρέτως οι βαπτισμένοι. Εάν τα διατηρούν ή εάν τα αυξάνουν, με τη δύναμη πάλι του Αγίου Πνεύματος, είναι ένα μεγάλο θέμα πού συν δέεται και με την προαίρεση του καθενός. Πάντως το Χρίσμα δεν επαναλαμβάνεται. Εξαίρεση γίνεται εάν κάποιος ορθόδοξος πλανηθεί και ακολουθήσει άλλη θρησκεία, εφ' όσον μετανοήσει, μπορεί να γίνει δεκτός ξανά στην ορθόδοξη Εκκλησία με τη χρίση (πάλι) του Αγίου Μύρου. Τα χαρίσματα γίνονται ενεργά με τη μετάνοια, την εξομολόγη ση και τη θεία Κοινωνία.
Μυστήριο του Γάμου
Το Μυστήριο της αγάπης
ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ
Ο θεός έπλασε τον Αδάμ και του χάρισε τον Παράδεισο. Εκεί ο Αδάμ δέν είχε σύντροφο όμοιο με αυτόν. Ο Θεός τον κοίμισε, πήρε από την πλευρά του και δημιούργησε την γυναίκα, την Εύα, για να είναι σύντροφος και συμπαραστάτις του. Έτσι διέλυσε την μοναξιά του, και δημιούργησε μεταξύ τους κοινωνία αγάπης στο πρότυπο της Αγίας Τριάδας. Ένωσε λοιπόν ο Θεός τον άνδρα και τη γυναίκα και τους έδωσε εντολή να γίνουν οι δύο "σάρκα μία". Γνωρίζουμε από τις Γραφές ότι, ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο "κατ'ομοίωσιν", δηλαδή την τελειότητα. Θέλει να βοηθήσει τους δύο να γίνουν τέλειοι όπως και Αυτός. Να γίνουν όμοιοί του. Να φτάσουν στην καλύτερη κατάσταση της ανθρώπινης ύπαρξης, τη Θέωση. Ταυτόχρονα δέ οι άνθρωποι, με το μυστήριο του γάμου γίνονται συνεργοί και συνδημιουργοί του Θεού, γεννώντας νέους ανθρώπους και βοηθώντας τους να τελειωθούν.Ο ΑΡΡΑΒΩΝΑΣΗ ακολουθία του αρραβώνα προηγείται της ακολουθίας του γάμου. Σε παλαιότερες εποχές, ο αρραβώνας ήταν υπόσχεση για τον γάμο, και χρησίμευε για την προετοιμασία των μελλονύμφων , δίνοντας τους την ευκαιρία να γνωριστούν και να αγαπήσουν ο ένας τον άλλον. Στην εποχή μας, ο αρραβώνας είναι ακόμα μιά ευχή και ευλογία της Εκκλησίας για τους μελλονύμφους.ΤΑ ΔΑΚΤΥΛΙΔΙΑ (ΟΙ ΒΕΡΕΣ)Τα δακτυλίδια ευλογούνται από τον ιερέα πάνω στο ευαγγέλιο. Ακολούθως ο ιερέας, με τα δακτυλίδια στο χέρι, κάνει το σημείο του σταυρού πάνω από τα κεφάλια τους και τα τοποθετεί στο δάκτυλο του δεξιού τους χεριού. Οι κουμπάροι, στη συνέχεια,ανταλλάζουν τα δακτυλίδια μεταξύ τους μία ή τρεις φορές. Τα δακτυλίδια χρησιμοποιούνται από αρχαιοτάτων χρόνων, σαν σύμβολα της υπόσχεσης για γάμο, και συχνά τα συναντούμε στην Παλαιά Διαθήκη. Εκτός όμως από σύμβολα του δεσμού μεταξύ των δύο, είναι και σύμβολα εξουσίας και τιμής. Στην αρχαία εποχή , ο άνδρας, έδινε με το δακτυλίδι την εξουσία στη γυναίκα του, να άρχει μέσα στο σπίτι του.Η εξουσία και τιμή που συμβολίζεται από το δακτυλίδι φαίνεται και στην παραβολή του ασώτου, όπου ο πατέρας διατάζει να βάλουν δακτυλίδι στο δεξί χέρι του μετανοημένου γιου του, ως ένδειξη ότι τον δέχεται ξανά ως γιό του, ελεύθερο και όχι ως δούλο. Η ανταλλαγή των δακτυλιδιών συμβολίζει επίσης την εξάρτηση του ενός από τον άλλο, την αγάπη που θα μοιράζονται στο εξής και την δέσμευση να παραμένουν πιστοί ο ένας στον άλλο.Η ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ ΣΤΕΦΑΝΩΜΑΤΟΣΗ ακολουθία του στεφανώματος είναι ο κανονικός γάμος. Αυτή είναι η τελετή, κατά την οποία προσευχόμαστε, να είναι μαζί μας παρών ο ίδιος ο Χριστός, για να ευλογήσει την ένωση τών δύο και να αγιάσει τη ζωή τους.ΤΟ ΛΕΥΚΟ ΧΡΩΜΑ ΤΟΥ ΝΥΜΦΙΚΟΥΗ νύμφη στολισμένη σάν πριγκίπισσα μπαίνει στην Εκκλησία ντυμένη στα λευκά. Το λευκό χρώμα του φορέματος, συμβολίζει την αγνότητα της ψυχής και του σώματος της. Από την πλευρά του, κι' ο άνδρας προσέρχεται για να προσφέρει την αγνότητα του, στη σύζυγο του, για να μεταβούν σήμερα και οι δύο, με την Χάρη του θεού και την ευλογία της Εκκλησίας, από το στάδιο της άσκησης της παρθενίας, στο στάδιο της άσκησης της αγάπης μέσα στο γάμο.ΟΙ ΛΑΜΠΑΔΕΣΤο άναμμα κεριών ή λαμπάδων μέσα στα πλαίσια της προσευχής στην Ορθόδοξη παράδοση, συμβολίζει το φως του Χριστού, που φωτίζει και αγιάζει κάθε "άνθρωπον ερχόμενον είς τον κόσμον". Συμβολίζει επίσης και τις φλόγες της Πεντηκοστής.Οι λαμπάδες έρχονται σβησμένες στην Εκκλησία, και φεύγουν αναμμένες. Κινούνται πάντοτε μπροστά από το ζευγάρι, συμβολίζοντας το φως του Χριστού, που παίρνουν από το Μυστήριο που θα φωτίζει το δρόμο του, στην καινούργια τους ζωή.ΟΙ ΠΑΡΑΝΥΜΦΟΙΕίναι οι αντιπρόσωποι του λαού του Θεού, της Εκκλησίας, και μάρτυρες στην υπόσχεση αγάπης και αφοσίωσης μεταξύ των δύο. Οι παράνυμφοι πλαισιώνουν το ανδρόγυνο με την πλούσια αγάπη τους. Προσεύχονται κι αυτοί, για να έρθει η ευλογία του Θεού στο γάμο, αλλά και υπόσχονται, να στέκονται πάντοτε δίπλα στους νεόνυμφους και να τους στηρίζουν.Η ΕΝΩΣΗ ΤΩΝ ΧΕΡΙΩΝΣε κάποιο σημείο της ακολουθίας ο ιερέας, προσευχόμενος για την ένωση τους, με ομοφροσύνη σε "σάρκα μία", ενώνει συμβολικά τα δεξιά χέρια του γαμπρού και της νύμφης.Τα χέρια παραμένουν ενωμένα καθ'όλην τη διάρκεια της ακολουθίας δείχνοντας την αιωνιότητα της ένωσης αυτής. Από εκείνη τη στιγμή "αρμάζονται", βρίσκονται δηλαδή, σε αρμονία ψυχής και σώματοςΤΟ ΣΤΕΦΑΝΩΜΑΤα στέφανα είναι σύμβολα βασιλικά. Με το γάμο δημιουργείται ένα νέο βασίλειο. Το σπίτι και η οικογένεια των δύο νεονύμφων. Ο Ιερέας αφού ευλογήσει τα στέφανα πάνω στο ευαγγέλιο, κάνει το σημείο του σταυρού πάνω από τα κεφάλια του και επικαλείται τον ίδιο τον Θεό, να τους στεφανώσει με δόξα και τιμή, στο νέο μικρό τους βασίλειο, όπου θα πρέπει να κυβερνήσουν με σύνεση, σοφία και δικαιοσύνη. Τα στέφανα του γάμου, υπενθυμίζουν επίσης τα στέφανα τών μαρτύρων, τονίζοντας τη μαρτυρική διάσταση της Χριστιανικής ζωής και τις άμετρες θυσίες, που χρειάζεται να γίνουν μέσα στο γάμο, για να φτάσουν οι σύζυγοι στην τελείωση.ΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑΤο Αποστολικόν ΑνάγνωσμαΤο Αποστολικόν ανάγνωσμα είναι από την προς Εφεσίου Επιστολήν του Αποστόλου Παύλου. Σ'αυτό συνοψίζεται η θεολογία της Εκκλησίας μας για το γάμο, που είναι ή αμοιβαιότητα της αγάπης, μεταξύ του άνδρα και της γυναίκας. Από την μία, ο άνδρας πρέπει να αγαπά τη γυναίκα του και ταυτόχρονα είναι απαραίτητο να την προσέχει σαν τον εαυτό του. Πρότυπο που θα πρέπει να είναι η αυτοθυσία του Χριστού για την Εκκλησία. Από την άλλη η γυναίκα πρέπει να αγαπά και να σέβεται τον άνδρα της, κατά το πρότυπο της ανταπόκρισης της Εκκλησίας, στην προσφερόμενη αγάπη του Χριστού. Έτσι,"χαίρονται έν παντί, πάντοτε"!ΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑΤο Ευαγγελικόν Ανάγνωσμα.Το Ευαγγελικόν Ανάγνωσμα είναι από το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, όπου ο Ευαγγελιστής, αφηγείται το πρώτο θαύμα του Κυρίου, στο γάμο της Κανά. Εκεί μετέτρεψε ο Ιησούς το νερό σε κρασί, για να πιούν οι άνθρωποι και να διασκεδάσουν στη χαρά του γάμου. Με την παρουσία του, ευλόγησε το θεσμό του γάμου. Με το θαύμα του τόνισε, ότι στο γάμο το ανθρώπινο κρασί δέν αρκεί. Ευλογεί λοιπόν, ο Χριστός, όπου τον καλούν. Ευλογεί το κρασί της αγάπης και της ευτυχίας ώστε αυτό να μην στερέψει ποτέ.Ο ΑΡΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΟΝ ΠΟΤΗΡΙΟΝΟ άρτος και το κοινόν ποτήριον είναι κατάλοιπα της εποχής εκείνης, κατά την οποία ο γάμος ευλογείτο μέσα στην Θεία Λειτουργία και οι νεόνυμφοι συμμετείχαν στη Θεία Ευχαριστία. Τώρα που ο γάμος τελείται εκτός της Θείας Λειτουργίας, ο άρτος και το κοινό ποτήριον δέν είναι το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, αλλά συμβολικά υπενθυμίζουν ότι ο γάμος βρίσκει το αληθινό νόημα του μέσα στη Θεία Ευχαριστία. Ο άρτος και το κρασί, εθεωρούντο από την αρχαιότητα σάν βασικά στοιχεία της ζωής. Ο άρτος τρέφει το σώμα και το κρασί "ευφραίνει καρδίας". Από τον ίδιο άρτο τρώνε, και από το ίδιο ποτήρι της ζωής πίνουν, συμβολικά, για πρώτη φορά σάν σύζυγοι οι νεόνυμφοι, για να επισφραγίσουν έτσι την αγάπη τους. Η κοινή αυτή συμμετοχή τους στο ποτήρι και τον άρτο συμβολίζει επίσης ότι από τώρα θα μοιράζονται τα πάντα στη ζωή, τόσο τις χαρές όσο και τις λύπες, και θα σηκώσουν ο ένας το φορτίο του άλλου. Από τώρα και στο εξής, κανένας δεν είναι μόνος αλλά έχει τον άλλο δίπλα του. Οι δύο έχουν γίνει ένα. Διατηρώντας τα στοιχεία του άρτου και του κρασιού μέσα στο μυστήριο του γάμου η Εκκλησία, υπενθυμίζει στους νεονύμφους ότι θα πρέπει να ενώνονται τακτικά και να αγιάζονται μέσα στη Θεία Λειτουργία. Με τη συμμετοχή τους στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝΗ Εκκλησία λαμβάνει μέρος στο Μυστήριο αυτό του γάμου, με την παρουσία και την προσευχή της. Η προσευχή μας είναι ο βασικότερος λόγος, για την οποία μας κάλεσαν στο Μυστήριο. Θα πρέπει να προσευχηθούμε όλοι να έρθει ο Χριστός στον γάμο όπως ήρθε τότε και στο γάμο στην Κανά της Γαλιλαίας. Όπως τότε εκεί, έτσι και τώρα εδώ, τον καλούμε να ευλογήσει το γάμο αυτό και να ενώσει τους δύο, στο δεσμό της αγάπης, αιώνια
Ο θεός έπλασε τον Αδάμ και του χάρισε τον Παράδεισο. Εκεί ο Αδάμ δέν είχε σύντροφο όμοιο με αυτόν. Ο Θεός τον κοίμισε, πήρε από την πλευρά του και δημιούργησε την γυναίκα, την Εύα, για να είναι σύντροφος και συμπαραστάτις του. Έτσι διέλυσε την μοναξιά του, και δημιούργησε μεταξύ τους κοινωνία αγάπης στο πρότυπο της Αγίας Τριάδας. Ένωσε λοιπόν ο Θεός τον άνδρα και τη γυναίκα και τους έδωσε εντολή να γίνουν οι δύο "σάρκα μία". Γνωρίζουμε από τις Γραφές ότι, ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο "κατ'ομοίωσιν", δηλαδή την τελειότητα. Θέλει να βοηθήσει τους δύο να γίνουν τέλειοι όπως και Αυτός. Να γίνουν όμοιοί του. Να φτάσουν στην καλύτερη κατάσταση της ανθρώπινης ύπαρξης, τη Θέωση. Ταυτόχρονα δέ οι άνθρωποι, με το μυστήριο του γάμου γίνονται συνεργοί και συνδημιουργοί του Θεού, γεννώντας νέους ανθρώπους και βοηθώντας τους να τελειωθούν.Ο ΑΡΡΑΒΩΝΑΣΗ ακολουθία του αρραβώνα προηγείται της ακολουθίας του γάμου. Σε παλαιότερες εποχές, ο αρραβώνας ήταν υπόσχεση για τον γάμο, και χρησίμευε για την προετοιμασία των μελλονύμφων , δίνοντας τους την ευκαιρία να γνωριστούν και να αγαπήσουν ο ένας τον άλλον. Στην εποχή μας, ο αρραβώνας είναι ακόμα μιά ευχή και ευλογία της Εκκλησίας για τους μελλονύμφους.ΤΑ ΔΑΚΤΥΛΙΔΙΑ (ΟΙ ΒΕΡΕΣ)Τα δακτυλίδια ευλογούνται από τον ιερέα πάνω στο ευαγγέλιο. Ακολούθως ο ιερέας, με τα δακτυλίδια στο χέρι, κάνει το σημείο του σταυρού πάνω από τα κεφάλια τους και τα τοποθετεί στο δάκτυλο του δεξιού τους χεριού. Οι κουμπάροι, στη συνέχεια,ανταλλάζουν τα δακτυλίδια μεταξύ τους μία ή τρεις φορές. Τα δακτυλίδια χρησιμοποιούνται από αρχαιοτάτων χρόνων, σαν σύμβολα της υπόσχεσης για γάμο, και συχνά τα συναντούμε στην Παλαιά Διαθήκη. Εκτός όμως από σύμβολα του δεσμού μεταξύ των δύο, είναι και σύμβολα εξουσίας και τιμής. Στην αρχαία εποχή , ο άνδρας, έδινε με το δακτυλίδι την εξουσία στη γυναίκα του, να άρχει μέσα στο σπίτι του.Η εξουσία και τιμή που συμβολίζεται από το δακτυλίδι φαίνεται και στην παραβολή του ασώτου, όπου ο πατέρας διατάζει να βάλουν δακτυλίδι στο δεξί χέρι του μετανοημένου γιου του, ως ένδειξη ότι τον δέχεται ξανά ως γιό του, ελεύθερο και όχι ως δούλο. Η ανταλλαγή των δακτυλιδιών συμβολίζει επίσης την εξάρτηση του ενός από τον άλλο, την αγάπη που θα μοιράζονται στο εξής και την δέσμευση να παραμένουν πιστοί ο ένας στον άλλο.Η ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ ΣΤΕΦΑΝΩΜΑΤΟΣΗ ακολουθία του στεφανώματος είναι ο κανονικός γάμος. Αυτή είναι η τελετή, κατά την οποία προσευχόμαστε, να είναι μαζί μας παρών ο ίδιος ο Χριστός, για να ευλογήσει την ένωση τών δύο και να αγιάσει τη ζωή τους.ΤΟ ΛΕΥΚΟ ΧΡΩΜΑ ΤΟΥ ΝΥΜΦΙΚΟΥΗ νύμφη στολισμένη σάν πριγκίπισσα μπαίνει στην Εκκλησία ντυμένη στα λευκά. Το λευκό χρώμα του φορέματος, συμβολίζει την αγνότητα της ψυχής και του σώματος της. Από την πλευρά του, κι' ο άνδρας προσέρχεται για να προσφέρει την αγνότητα του, στη σύζυγο του, για να μεταβούν σήμερα και οι δύο, με την Χάρη του θεού και την ευλογία της Εκκλησίας, από το στάδιο της άσκησης της παρθενίας, στο στάδιο της άσκησης της αγάπης μέσα στο γάμο.ΟΙ ΛΑΜΠΑΔΕΣΤο άναμμα κεριών ή λαμπάδων μέσα στα πλαίσια της προσευχής στην Ορθόδοξη παράδοση, συμβολίζει το φως του Χριστού, που φωτίζει και αγιάζει κάθε "άνθρωπον ερχόμενον είς τον κόσμον". Συμβολίζει επίσης και τις φλόγες της Πεντηκοστής.Οι λαμπάδες έρχονται σβησμένες στην Εκκλησία, και φεύγουν αναμμένες. Κινούνται πάντοτε μπροστά από το ζευγάρι, συμβολίζοντας το φως του Χριστού, που παίρνουν από το Μυστήριο που θα φωτίζει το δρόμο του, στην καινούργια τους ζωή.ΟΙ ΠΑΡΑΝΥΜΦΟΙΕίναι οι αντιπρόσωποι του λαού του Θεού, της Εκκλησίας, και μάρτυρες στην υπόσχεση αγάπης και αφοσίωσης μεταξύ των δύο. Οι παράνυμφοι πλαισιώνουν το ανδρόγυνο με την πλούσια αγάπη τους. Προσεύχονται κι αυτοί, για να έρθει η ευλογία του Θεού στο γάμο, αλλά και υπόσχονται, να στέκονται πάντοτε δίπλα στους νεόνυμφους και να τους στηρίζουν.Η ΕΝΩΣΗ ΤΩΝ ΧΕΡΙΩΝΣε κάποιο σημείο της ακολουθίας ο ιερέας, προσευχόμενος για την ένωση τους, με ομοφροσύνη σε "σάρκα μία", ενώνει συμβολικά τα δεξιά χέρια του γαμπρού και της νύμφης.Τα χέρια παραμένουν ενωμένα καθ'όλην τη διάρκεια της ακολουθίας δείχνοντας την αιωνιότητα της ένωσης αυτής. Από εκείνη τη στιγμή "αρμάζονται", βρίσκονται δηλαδή, σε αρμονία ψυχής και σώματοςΤΟ ΣΤΕΦΑΝΩΜΑΤα στέφανα είναι σύμβολα βασιλικά. Με το γάμο δημιουργείται ένα νέο βασίλειο. Το σπίτι και η οικογένεια των δύο νεονύμφων. Ο Ιερέας αφού ευλογήσει τα στέφανα πάνω στο ευαγγέλιο, κάνει το σημείο του σταυρού πάνω από τα κεφάλια του και επικαλείται τον ίδιο τον Θεό, να τους στεφανώσει με δόξα και τιμή, στο νέο μικρό τους βασίλειο, όπου θα πρέπει να κυβερνήσουν με σύνεση, σοφία και δικαιοσύνη. Τα στέφανα του γάμου, υπενθυμίζουν επίσης τα στέφανα τών μαρτύρων, τονίζοντας τη μαρτυρική διάσταση της Χριστιανικής ζωής και τις άμετρες θυσίες, που χρειάζεται να γίνουν μέσα στο γάμο, για να φτάσουν οι σύζυγοι στην τελείωση.ΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑΤο Αποστολικόν ΑνάγνωσμαΤο Αποστολικόν ανάγνωσμα είναι από την προς Εφεσίου Επιστολήν του Αποστόλου Παύλου. Σ'αυτό συνοψίζεται η θεολογία της Εκκλησίας μας για το γάμο, που είναι ή αμοιβαιότητα της αγάπης, μεταξύ του άνδρα και της γυναίκας. Από την μία, ο άνδρας πρέπει να αγαπά τη γυναίκα του και ταυτόχρονα είναι απαραίτητο να την προσέχει σαν τον εαυτό του. Πρότυπο που θα πρέπει να είναι η αυτοθυσία του Χριστού για την Εκκλησία. Από την άλλη η γυναίκα πρέπει να αγαπά και να σέβεται τον άνδρα της, κατά το πρότυπο της ανταπόκρισης της Εκκλησίας, στην προσφερόμενη αγάπη του Χριστού. Έτσι,"χαίρονται έν παντί, πάντοτε"!ΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑΤο Ευαγγελικόν Ανάγνωσμα.Το Ευαγγελικόν Ανάγνωσμα είναι από το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, όπου ο Ευαγγελιστής, αφηγείται το πρώτο θαύμα του Κυρίου, στο γάμο της Κανά. Εκεί μετέτρεψε ο Ιησούς το νερό σε κρασί, για να πιούν οι άνθρωποι και να διασκεδάσουν στη χαρά του γάμου. Με την παρουσία του, ευλόγησε το θεσμό του γάμου. Με το θαύμα του τόνισε, ότι στο γάμο το ανθρώπινο κρασί δέν αρκεί. Ευλογεί λοιπόν, ο Χριστός, όπου τον καλούν. Ευλογεί το κρασί της αγάπης και της ευτυχίας ώστε αυτό να μην στερέψει ποτέ.Ο ΑΡΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΟΝ ΠΟΤΗΡΙΟΝΟ άρτος και το κοινόν ποτήριον είναι κατάλοιπα της εποχής εκείνης, κατά την οποία ο γάμος ευλογείτο μέσα στην Θεία Λειτουργία και οι νεόνυμφοι συμμετείχαν στη Θεία Ευχαριστία. Τώρα που ο γάμος τελείται εκτός της Θείας Λειτουργίας, ο άρτος και το κοινό ποτήριον δέν είναι το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, αλλά συμβολικά υπενθυμίζουν ότι ο γάμος βρίσκει το αληθινό νόημα του μέσα στη Θεία Ευχαριστία. Ο άρτος και το κρασί, εθεωρούντο από την αρχαιότητα σάν βασικά στοιχεία της ζωής. Ο άρτος τρέφει το σώμα και το κρασί "ευφραίνει καρδίας". Από τον ίδιο άρτο τρώνε, και από το ίδιο ποτήρι της ζωής πίνουν, συμβολικά, για πρώτη φορά σάν σύζυγοι οι νεόνυμφοι, για να επισφραγίσουν έτσι την αγάπη τους. Η κοινή αυτή συμμετοχή τους στο ποτήρι και τον άρτο συμβολίζει επίσης ότι από τώρα θα μοιράζονται τα πάντα στη ζωή, τόσο τις χαρές όσο και τις λύπες, και θα σηκώσουν ο ένας το φορτίο του άλλου. Από τώρα και στο εξής, κανένας δεν είναι μόνος αλλά έχει τον άλλο δίπλα του. Οι δύο έχουν γίνει ένα. Διατηρώντας τα στοιχεία του άρτου και του κρασιού μέσα στο μυστήριο του γάμου η Εκκλησία, υπενθυμίζει στους νεονύμφους ότι θα πρέπει να ενώνονται τακτικά και να αγιάζονται μέσα στη Θεία Λειτουργία. Με τη συμμετοχή τους στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝΗ Εκκλησία λαμβάνει μέρος στο Μυστήριο αυτό του γάμου, με την παρουσία και την προσευχή της. Η προσευχή μας είναι ο βασικότερος λόγος, για την οποία μας κάλεσαν στο Μυστήριο. Θα πρέπει να προσευχηθούμε όλοι να έρθει ο Χριστός στον γάμο όπως ήρθε τότε και στο γάμο στην Κανά της Γαλιλαίας. Όπως τότε εκεί, έτσι και τώρα εδώ, τον καλούμε να ευλογήσει το γάμο αυτό και να ενώσει τους δύο, στο δεσμό της αγάπης, αιώνια
ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
« Πηγή πληροφοριών μας είναι το βιβλίο της Γενέσεως ( κεφ. Α΄ 26-28, Β΄ 7,21-25, Γ΄ ), το οποίο με πολλή προσοχή πρέπει να προσεγγίσουμε, όπως βέβαια και τα ερμηνευτικά κείμενα των Πατέρων μας.
ΤΑ ΦΥΛΑ ΠΡΟ ΤΗΣ ΠΤΩΣΗΣ
Η συγκλίνουσα άποψη των ερμηνευτών πατέρων της εκκλησίας μας είναι ότι κατά το σχέδιο του Θεού, αν δεν συνέβαινε η πτώση, ο Θεός δε θα δημιουργούσε τα δύο φύλα. Η αρχική Του διάθεση και η αρχική Του ενέργεια φαίνονται από το ότι έπλασε μόνο τον Αδάμ. Ο Γρηγόριος Νύσσης αναφέρει χαρακτηριστικά ότι ο Θεός μετά την κατασκευή της εικόνος και του ομοιώματός Του διείδε όλο το πλήθος του ανθρώπινου γένους, την ιστορία του, αλλά και την άμεση επικείμενη εκτροπή του από την ισάγγελη ζωή του Παραδείσου. Το αρχικό Του σχέδιο ήταν ο άνθρωπος να μοιάζει περισσότερο με τους αγγέλους κι έτσι, όπως οι άγγελοι, να πολλαπλασιάζεται χωρίς την ανάγκη του φύλου. Με την άποψη αυτή συμφωνεί και ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός λέγοντας ότι η παρθενία εξ αρχής εμφυτεύθηκε στον άνθρωπο αφού ο Αδάμ από τη γη προήλθε, αλλά και η Εύα από τον Αδάμ · δεν υπήρχε στον Παράδεισο το στοιχείο της παιδοποιΐας. Παρομοίως και ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τον γάμο τον βλέπει ως συνέπεια του θανάτου. Μάλιστα ο Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης συνοπτικά παρουσιάζει τον άνθρωπο κατά μεν την αγνότητα να μοιάζει με τους αγγέλους κατά δε το γάμο προς τα ζώα. Ο άνθρωπος, λοιπόν, πλάθεται δίχως φύλο, με προοπτική αγγελικού πολλαπλασιασμού. Ποιείται « κατ’εικόνα και καθ’ ομοίωσιν Θεού ». Προγνωρίζοντας όμως ο Θεός την πτώση δημιουργεί προπτωτικά τα δύο φύλα χωρίς να υπάρχει ακόμη στον Αδάμ και την Εύα η συνειδητοποίηση της σαρκικής τους παχύτητος, των ανατομικών ιδιωμάτων και της γυμνώσεώς τους. Και ο άνδρας και η γυναίκα αποτελούν εικόνες του Θεού κατά φύσιν (κεφ. Α΄ 27). Η ορθή χρήση και αξιοποίηση του αυτεξουσίου και της ελεύθερης βουλήσεως του κάθε ανθρώπου, ανδρός ή γυναικός, μπορεί να του προσφέρει το καθ’ ομοίωσιν.
MET ΑΠΤΩΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ
Απ’ όλα τα προαναφερθέντα φαίνεται ότι η διάκριση των φύλων και η σχετιζόμενη με αυτά ανατομική διαμόρφωση των σωμάτων ήταν απόλυτη συνέπεια της πτώσεως που ήθελε τον άνθρωπο να μοιάζει περισσότερο με τα ζώα και να πολλαπλασιάζεται με τους δικούς του τρόπους. Τα φύλα, λοιπόν, είναι διαφορετικά. Η ύπαρξη τους και συνεπώς τα ανατομικά και φυσιολογικά τους χαρακτηριστικά ένα σκοπό έχουν · την δια της συνευρέσεως αύξηση του ανθρωπίνου γένους, το « αυξάνεσθε και πληθύνεσθε ». Το ηδονικό στοιχείο της συζυγικής συνευρέσεως, όπως επίσης και αυτό της εντάσεως και της ορμής, ως διακρινόμενα για την παχύτητα υπενθυμίζουν την πτώση και την προς τα ζώα ομοίωση του ανθρώπου.
Η ΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ
Η δημιουργία της Εύας ως βοηθού του Αδάμ σκοπό είχε την παιδοποιΐα. Άρα ήταν αποτέλεσμα της πτώσεως. Η Εύα πλάστηκε ως συμπλήρωμα και συνέπεια της μεταπτωτικής προοπτικής του Αδάμ. Αυτό όμως δε συνεπάγεται κατ’ ανάγκην ότι η γυναίκα είναι υποδεέστερη του άνδρα. Ούτε ότι ο Αδάμ λαμβάνει το όνομα του απ’ το Θεό προπτωτικά, ενώ ο ίδιος κατονομάζει την Εύα, Ζωή, μετά την πτώση είναι δηλωτικό υπεροχής του ανδρικού φύλου έναντι του γυναικείου. Πουθενά ο Θεός δεν αποκαλεί την Εύα με όνομα πράγμα που κάνει με τον Αδάμ. Αυτά όλα δεν πρέπει να εκλαμβάνονται με την έννοια του φύλου, γιατί ο Αδάμ δεν είχε φύλο. Παρά ταύτα, το γεγονός ότι η Εύα γεύθηκε μόνη της απ’ τον απαγορευμένο καρπό εν αντιθέσει προς τον Αδάμ που έλαβε τον καρπό από την Εύα, το ότι αυτή και παρασύρθηκε από τον όφι και παρέσυρε τον Αδάμ αλλά και το ότι αυτήν επιπλήττοντάς πρώτα ο Θεός, της είπε: « η αποστροφή σου προς τον άνδρα σου και αυτός σου κυριεύσει » την καθιστά ίση μεν προς τον άνδρα αλλά εξαρτημένη απ’ αυτόν. Τέλος το ότι η Εύα πλάθεται απ’ την πλευρά που άνδρα δείχνει την ισότητα και τη συμπληρωματικότητά τους. Δεν πλάθεται ανεξάρτητα από « χουν », ούτε από τα πόδια του άνδρα αλλά από την πλευρά του, από την ίδια με αυτόν φύση. Το ανδρικό φύλο τιμάται στο πρόσωπο του Χριστού και η γυναικεία φύση αίρεται στο ύψος της Παναγίας. Ο Θεός τιμά την ανδρική φύση με το ότι ενδύεται μ’ αυτήν. Τιμά δε τη γυναικεία με το ότι γεννάται εξ αυτής. Η συζυγική σχέση έχει ευλογηθεί στα πρόσωπα των Θεοπατέρων Ιωακείμ και Άννης. Η στειρότητα και το γήρας είχαν ως συνέπεια η συνεύρεση τους να μην έχει σκοπό την ηδονή αλλά την παιδοποιΐα και μόνον. Έτσι γεννήθηκε η Θεοτόκος. Παρολ’ αυτά το ότι ο Κύριος γεννήθηκε εκ Παρθένου δίχως συζυγική μείξη, καταδεικνύει ότι ο γάμος δεν αποτελεί μεν αμαρτία είναι όμως στοιχείο οικονομίας. Εσχατολογική προοπτική μας είναι η επιστροφή στην κατάσταση του προπτωτικού Αδάμ. Όλοι τότε θα αποκτήσουμε το υπέρχρονο σώμα της αιωνίου Αναστάσεως, δίχως τις ενδείξεις του φύλου, δίχως τα γνωρίσματα της πτώσεως. Όπως λέγουν οι Πατέρες μόνον τα σημάδια της χάριτος, οι αποδείξεις του μαρτυρίου ή οι επιβεβαιώσεις της αγάπης θα κοσμούν τα αναστημένα σώματά μας.
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟ « ΣΤΙΓΜΑ » ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ
Ο αγώνας πλέον του κάθε χριστιανού είναι « η αναμόρφωσις του αρχαίου κάλλους » η επιστροφή στην πρωτόκτιστη δόξα του πρώτου Αδάμ. Ο αγώνας αυτός περνά μέσα απ’ την απαλλαγή των χαρακτηριστικών της παχύτητος του φύλου. Όποιος από τώρα νεκρώνει την ορμή, την ένταση, τα πάθη που συνδέονται με τη σεξουαλικότητα προγεύεται την κατάσταση του αποκατεστημένου Αδάμ. Η απαλλαγή από την προπτωτική ζωώδη φύση μας γίνεται μόνο μέσα από την υπέρβαση ή τον εξαγιασμό της ζωώδους συνέπειας της πτώσεως, της σεξουαλικότητος. Αυτός είναι και ο λόγος που η Εκκλησία μας τόσο σοφά θέτει τις αρετές της παρθενίας, αγνότητος και εγκράτειας τόσο ψηλά και εφιστά την προσοχή του κάθε πιστού στην ανάγκη υπερβάσεως των σεξουαλικών παθών.
ΓΑΜΟΣ: Ο ΕΞΑΓΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ
Παρά τα όσα ελέχθησαν η Ορθόδοξη Εκκλησία μας ζει το γάμο ως « μυστήριον μέγα » , τις ρίζες του οποίου εύκολα κανείς ανιχνεύει μέσα στα αγιογραφικά κείμενα και τη διδασκαλία των Πατέρων. Και είναι μυστήριο διότι εξαγιάζει το φύλο και αναιρεί τη σφραγίδα της πτώσης. Μέσα στο γάμο βρίσκει έκφραση η αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο. Ο Θεός θέλει να δώσει ύπαρξη και αιωνιότητα, ζωή δίχως θάνατο, μετοχή στη Θεότητα Του και σε άλλα λογικά όντα. Γι’ αυτόν τον λόγο δημιουργεί τον έλλογο κόσμο και τον άνθρωπο. Όταν οι σύζυγοι ζουν την αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο και γι’ αυτήν ζουν, τότε χρησιμοποιούν το φύλο τους ως αποκατάσταση της πτώσεως τους. Η επιθυμία της απόκτησης τέκνων και μάλιστα κατά το δυνατόν πολλών είναι μετοχή στη δημιουργική επιθυμία του Θεού.
Αυτός επινόησε τα φύλα για να αυξηθεί το ανθρώπινο γένος και η πτώση να μην καταστρέψει την δημιουργία των κοινωνούντων Αυτόν προσώπων. Επίσης στο κεφ. Β΄, 18, 21-24 της Γενέσεως περιλαμβάνονται σαφή στοιχεία που καταδεικνύουν τα μέσα του εξαγιασμού της σχέσης των συζύγων, όπως η εγγύτητα, η αλληλοβοήθεια, η ισότητα, η αυταπάρνηση και η πλήρης ένωση. Ο πνευματικός νόμος θέλει προϋπόθεση της ζωής να είναι η αγάπη, όπως αυτή περιγράφεται με τις παραπάνω αρετές. Καρπός τέτοιας αγάπης πρέπει να είναι ο κάθε άνθρωπος. Το πρότυπο του συνδέσμου της αγάπης Χριστού και Εκκλησίας κατά την περιγραφή του αποστόλου Παύλου είναι που μεταμορφώνει τον πτωτικό χαρακτήρα του γάμου σε μυστηριακό. Ακόμη από το κεφάλαιο της Γενέσεως Γ΄ 6, 12 εξάγονται πολύ σημαντικά συμπεράσματα για τον ιερό ρόλο που έχει ο γάμος και τέτοια είναι ο συμπνευματισμός των συζύγων, η από κοινού πορεία τους προς τον εξαγιασμό, η κοινωνία της σωτηρίας και της χάριτος, η αίσθηση ότι οι σύζυγοι αποτελούν ο ένας για τον άλλο δώρο Θεού, το μέγιστο δώρο Του, όχι κτήμα τους ούτε τιμωρία ή δοκιμασία, αλλά αφορμή, όργανο, οδό σωτηρίας, θεϊκή ευλογία. Αυτό υποκαθιστά την άφρονα εγωιστική υποταγή του Αδάμ στην Εύα με την ευλογημένη ταπεινή υποταγή του ενός στον άλλον. Τελευταία αναφορά στο φύλο είναι το σημείο στο οποίο συνειδητοποιούν αμφότεροι οι πρωτόπλαστοι τη γύμνωσή τους και καλύπτονται (κεφ. Γ΄ 7). Στον αρχέγονο παράδεισο η γύμνωση από κάτι αθώο έγινε κάτι πονηρό. Στον γάμο η γύμνωση, η συζυγική συνεύρεση, από κάτι πονηρό γίνεται κάτι άγιο και ιερό. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει ιερώς και να επιτελείται. Τον γάμο μυστήριο τον καθιστά κυρίως η συνουσιακή σχέση ως έκφραση και ως μυστήριο πλήρους κοινωνίας και ολοκληρωτικής αλληλοπεριχώρησης, ως εργαστήριο δημιουργίας νέων ανθρώπων με αιώνια και θεϊκή προοπτική. Ναός στον οποίο διαρκώς επιτελείται είναι « η οικεία » και ιερό θυσιαστήριο « η συζυγική κλίνη ». Το φύλο του κάθε ανθρώπου είναι μισό και προσδοκά την ολοκλήρωσή του · είναι στοιχείο πτώσεως και αναμένει τον εξαγιασμό του. Αυτά και τα δύο γίνονται μέσα στο γάμο. Η συζυγική συνεύρεση είναι η στιγμή που κανείς ζει το φύλο του. Η στιγμή αυτή συνεπώς μπορεί να αποτελεί είτε υπόμνηση της πτώσεως είτε ιερή κίνηση σωτηρίας. Είναι όμως και η στιγμή που προσδιορίζει το μυστήριο της ανθρώπινης αρχής. Για τον λόγο αυτόν, μέσα στην φυσιολογία της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής λειτουργίας μπορούμε να διακρίνουμε τα μυστικά της ιερότητος και τις οδούς εξαγιασμού του φύλου.
Το γεγονός της γονιμοποίησης από μόνο του είναι το μεγαλύτερο γεγονός της ζωής του ανθρώπου. Τότε αρχίζει ο άνθρωπος. Ως τη στιγμή εκείνη έχουμε ανεξάρτητα γεννητικά κύτταρα (γαμέτες) που από μόνα τους είναι καταδικασμένα να παραμείνουν ως έχουν. Μόλις αρχίσει η γονιμοποίηση και σχηματιστεί το ζυγωτό, αυτό δεν είναι πλέον ανθρώπινο μόνο αλλά και άνθρωπος. Από κει και πέρα αρχίζει η πορεία της ψυχοσωματικής τελειοποίησης του ανθρώπου. Όλα τα άλλα στάδια ( 14 η μέρα, σχηματισμό νευρικού στελέχους κ.τ.λ.) αποτελούν απλές φάσεις του ενός και ανεπανάληπτου γεγονότος του συγκεκριμένου ανθρώπου. Είναι δυνατόν η αρχή του ανθρώπου να εξαρτάται περισσότερο από την ακρίβεια των μικροσκοπίων και λιγότερο από την αίσθηση των ανθρώπων; Δεν υπάρχει κανένας λόγος να ψάξουμε για άλλη στιγμή την αρχή του ανθρώπου. Η αναπαραγωγική λειτουργία αποτελεί την κατ’ εξοχήν λειτουργία που αποδεικνύει την ενότητα ψυχής και σώματος, εκδηλώνει το αυτεξούσιο, εκφράζει την ταυτότητα του φύλου, επιβεβαιώνει τη ζωτικότητα του ανθρώπου – τη δυνατότητα του να δίνει και να μοιράζεται τη ζωή-, πιστοποιεί την κοινωνικότητά του. Ο σεβασμός των φυσικών ιδιωμάτων της λειτουργίας αυτής εξαγιάζει το φύλο. Με την αναπαραγωγή και την σεξουαλικότητα εναρμονίζεται το σώμα με την ψυχή, δένεται ο χρόνος με την αιωνιότητα, ο βιολογικός παρορμητισμός με την ελευθερία και τον σεβασμό, η φυσική υπόσταση με την πνευματική, οι άνθρωποι μεταξύ τους.
Τα ιδιώματα αυτά αν τα ζήσει κανείς σωστά, οδηγούν σε μια κλίμακα αρετών κορυφή της οποίας είναι η αγάπη του Θεού και βάση ο σεβασμός του εαυτού μας. Αυτός γεννά την εγκράτεια όπως την εννοεί η Εκκλησία · η εγκράτεια την καθαρότητα · η καθαρότητα τον σεβασμό του άλλου · ο σεβασμός την ελευθερία · η ελευθερία την κενωτική αγάπη · η κενωτική αγάπη προς τον άλλον τη γνώση του εαυτού μας · και η αυτογνωσία οδηγεί στην αίσθηση της αγάπης του Θεού. Αν έτσι ζει κανείς, τα όργανα του φύλου του δεν είναι όργανα της ηδονής αλλά τα μέσα της ελευθερίας του, τα στοιχεία της προσφοράς του στον ή στη σύζυγό του, τα ιερά σκεύη δια των οποίων επιτελείται η ιερουργία της ανθρώπινης δημιουργίας. Όλα αυτά αποτελούν τα βασικά στοιχεία που προσδιορίζουν την απάντηση στο γιατί οι προγαμιαίες σχέσεις είναι αμαρτία. Το γεγονός της ανθρώπινης αρχής είναι το κατ’ εξοχήν ιερό γεγονός της ιστορίας του κάθε ανθρώπου και καθιστά τη συζυγική σχέση ιερουργική κίνηση και μυστήριο. Αυτός είναι ο λόγος που απαιτείται για την επιτέλεση της άλλη μυστηριακή πράξη που βασικά παρέχει την εξουσία και χορηγεί την αρμοδιότητα. Όπως ο ιερέας πριν τη χειροτονία του δεν μπορεί να τελέσει καμία εκκλησιαστική ιερουργική πράξη, όπως χωρίς να βαπτισθεί κανείς δεν μπορεί να μεταλάβει, έτσι και οι σύζυγοι πριν το γάμο δεν είναι εξουσιοδοτημένοι να συνέλθουν στην ιερή πράξη της συνουσίας. Το ένα μυστήριο προϋποθέτει το άλλο.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
Μέσα στον γάμο καλείται κανείς να ζήσει την κένωση του φύλου του, καλείται να τιμήσει το «άλλο» φύλο και να δεχθεί το «άγνωστο» φύλο. Αυτός είναι ο λόγος που η Εκκλησία απορρίπτει την ομοφυλοφιλική σχέση αυτό αποτελεί τιμή του ίδιου φύλου ή την επιλογή του φύλου – αυτό καθιστά γνωστό το φύλο του παιδιού. Έτσι επί παραδείγματι ο άνδρας προσφέροντας ως δώρο αγάπης την εγκράτειά του στη γυναίκα του της χαρίζει χρόνο, αφήνοντας σ’ αυτήν την πρωτοβουλία των σχέσεών τους, δίνει στην αγάπη του κενωτικό παρά κτητικό χαρακτήρα. Η γυναίκα καλείται να μεταμορφώσει τον πληθωρικό συναισθηματισμό της που της δίνει ζήλεια, υπερβολική ευαισθησία, διεκδίκηση ευνοίας, πολυλογία, σε ανδροπρέπεια, σαφήνεια και συντομία. Η συμπληρωματικότητα των συζύγων οδηγεί στην ενότητα και αυτή στην ταύτισή τους μέσα από τον σύνδεσμο της αγάπης, της ομόνοιας, της ομοηθείας, της αληθούς συζυγίας. Ο γάμος δε φτιάχνει μόνο τον άνθρωπο της πτώσεως. Γεννά και τον άνθρωπο της χάριτος και στο επίπεδο των συνερχομένων συζύγων και στο ενδεχόμενο των απογόνων. Του δίνει την δυνατότητα να μοιάσει περισσότερο προς το Θεό απ’ όσο βιολογικά το γονιδίωμά του προσιδιάζει προς αυτό των ζώων. Έχει τη δυνατότητα κατά χάριν να μετέχει της θείας φύσεως. Το αυτεξούσιό του μπορεί να μεταβάλει το γονιδίωμά του. Το γονιδίωμα του ανθρώπου είναι ζωϊκό για να υπενθυμίζει και να ταπεινώνει. Το αυτεξούσιο του είναι θεϊκό για να μεταμορφώνει τον άνθρωπο σε Θεό, για να επιβεβαιώνει την υπόσχεση του Θεού στον άνθρωπο » .
ΤΑ ΦΥΛΑ ΠΡΟ ΤΗΣ ΠΤΩΣΗΣ
Η συγκλίνουσα άποψη των ερμηνευτών πατέρων της εκκλησίας μας είναι ότι κατά το σχέδιο του Θεού, αν δεν συνέβαινε η πτώση, ο Θεός δε θα δημιουργούσε τα δύο φύλα. Η αρχική Του διάθεση και η αρχική Του ενέργεια φαίνονται από το ότι έπλασε μόνο τον Αδάμ. Ο Γρηγόριος Νύσσης αναφέρει χαρακτηριστικά ότι ο Θεός μετά την κατασκευή της εικόνος και του ομοιώματός Του διείδε όλο το πλήθος του ανθρώπινου γένους, την ιστορία του, αλλά και την άμεση επικείμενη εκτροπή του από την ισάγγελη ζωή του Παραδείσου. Το αρχικό Του σχέδιο ήταν ο άνθρωπος να μοιάζει περισσότερο με τους αγγέλους κι έτσι, όπως οι άγγελοι, να πολλαπλασιάζεται χωρίς την ανάγκη του φύλου. Με την άποψη αυτή συμφωνεί και ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός λέγοντας ότι η παρθενία εξ αρχής εμφυτεύθηκε στον άνθρωπο αφού ο Αδάμ από τη γη προήλθε, αλλά και η Εύα από τον Αδάμ · δεν υπήρχε στον Παράδεισο το στοιχείο της παιδοποιΐας. Παρομοίως και ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τον γάμο τον βλέπει ως συνέπεια του θανάτου. Μάλιστα ο Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης συνοπτικά παρουσιάζει τον άνθρωπο κατά μεν την αγνότητα να μοιάζει με τους αγγέλους κατά δε το γάμο προς τα ζώα. Ο άνθρωπος, λοιπόν, πλάθεται δίχως φύλο, με προοπτική αγγελικού πολλαπλασιασμού. Ποιείται « κατ’εικόνα και καθ’ ομοίωσιν Θεού ». Προγνωρίζοντας όμως ο Θεός την πτώση δημιουργεί προπτωτικά τα δύο φύλα χωρίς να υπάρχει ακόμη στον Αδάμ και την Εύα η συνειδητοποίηση της σαρκικής τους παχύτητος, των ανατομικών ιδιωμάτων και της γυμνώσεώς τους. Και ο άνδρας και η γυναίκα αποτελούν εικόνες του Θεού κατά φύσιν (κεφ. Α΄ 27). Η ορθή χρήση και αξιοποίηση του αυτεξουσίου και της ελεύθερης βουλήσεως του κάθε ανθρώπου, ανδρός ή γυναικός, μπορεί να του προσφέρει το καθ’ ομοίωσιν.
MET ΑΠΤΩΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ
Απ’ όλα τα προαναφερθέντα φαίνεται ότι η διάκριση των φύλων και η σχετιζόμενη με αυτά ανατομική διαμόρφωση των σωμάτων ήταν απόλυτη συνέπεια της πτώσεως που ήθελε τον άνθρωπο να μοιάζει περισσότερο με τα ζώα και να πολλαπλασιάζεται με τους δικούς του τρόπους. Τα φύλα, λοιπόν, είναι διαφορετικά. Η ύπαρξη τους και συνεπώς τα ανατομικά και φυσιολογικά τους χαρακτηριστικά ένα σκοπό έχουν · την δια της συνευρέσεως αύξηση του ανθρωπίνου γένους, το « αυξάνεσθε και πληθύνεσθε ». Το ηδονικό στοιχείο της συζυγικής συνευρέσεως, όπως επίσης και αυτό της εντάσεως και της ορμής, ως διακρινόμενα για την παχύτητα υπενθυμίζουν την πτώση και την προς τα ζώα ομοίωση του ανθρώπου.
Η ΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ
Η δημιουργία της Εύας ως βοηθού του Αδάμ σκοπό είχε την παιδοποιΐα. Άρα ήταν αποτέλεσμα της πτώσεως. Η Εύα πλάστηκε ως συμπλήρωμα και συνέπεια της μεταπτωτικής προοπτικής του Αδάμ. Αυτό όμως δε συνεπάγεται κατ’ ανάγκην ότι η γυναίκα είναι υποδεέστερη του άνδρα. Ούτε ότι ο Αδάμ λαμβάνει το όνομα του απ’ το Θεό προπτωτικά, ενώ ο ίδιος κατονομάζει την Εύα, Ζωή, μετά την πτώση είναι δηλωτικό υπεροχής του ανδρικού φύλου έναντι του γυναικείου. Πουθενά ο Θεός δεν αποκαλεί την Εύα με όνομα πράγμα που κάνει με τον Αδάμ. Αυτά όλα δεν πρέπει να εκλαμβάνονται με την έννοια του φύλου, γιατί ο Αδάμ δεν είχε φύλο. Παρά ταύτα, το γεγονός ότι η Εύα γεύθηκε μόνη της απ’ τον απαγορευμένο καρπό εν αντιθέσει προς τον Αδάμ που έλαβε τον καρπό από την Εύα, το ότι αυτή και παρασύρθηκε από τον όφι και παρέσυρε τον Αδάμ αλλά και το ότι αυτήν επιπλήττοντάς πρώτα ο Θεός, της είπε: « η αποστροφή σου προς τον άνδρα σου και αυτός σου κυριεύσει » την καθιστά ίση μεν προς τον άνδρα αλλά εξαρτημένη απ’ αυτόν. Τέλος το ότι η Εύα πλάθεται απ’ την πλευρά που άνδρα δείχνει την ισότητα και τη συμπληρωματικότητά τους. Δεν πλάθεται ανεξάρτητα από « χουν », ούτε από τα πόδια του άνδρα αλλά από την πλευρά του, από την ίδια με αυτόν φύση. Το ανδρικό φύλο τιμάται στο πρόσωπο του Χριστού και η γυναικεία φύση αίρεται στο ύψος της Παναγίας. Ο Θεός τιμά την ανδρική φύση με το ότι ενδύεται μ’ αυτήν. Τιμά δε τη γυναικεία με το ότι γεννάται εξ αυτής. Η συζυγική σχέση έχει ευλογηθεί στα πρόσωπα των Θεοπατέρων Ιωακείμ και Άννης. Η στειρότητα και το γήρας είχαν ως συνέπεια η συνεύρεση τους να μην έχει σκοπό την ηδονή αλλά την παιδοποιΐα και μόνον. Έτσι γεννήθηκε η Θεοτόκος. Παρολ’ αυτά το ότι ο Κύριος γεννήθηκε εκ Παρθένου δίχως συζυγική μείξη, καταδεικνύει ότι ο γάμος δεν αποτελεί μεν αμαρτία είναι όμως στοιχείο οικονομίας. Εσχατολογική προοπτική μας είναι η επιστροφή στην κατάσταση του προπτωτικού Αδάμ. Όλοι τότε θα αποκτήσουμε το υπέρχρονο σώμα της αιωνίου Αναστάσεως, δίχως τις ενδείξεις του φύλου, δίχως τα γνωρίσματα της πτώσεως. Όπως λέγουν οι Πατέρες μόνον τα σημάδια της χάριτος, οι αποδείξεις του μαρτυρίου ή οι επιβεβαιώσεις της αγάπης θα κοσμούν τα αναστημένα σώματά μας.
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟ « ΣΤΙΓΜΑ » ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ
Ο αγώνας πλέον του κάθε χριστιανού είναι « η αναμόρφωσις του αρχαίου κάλλους » η επιστροφή στην πρωτόκτιστη δόξα του πρώτου Αδάμ. Ο αγώνας αυτός περνά μέσα απ’ την απαλλαγή των χαρακτηριστικών της παχύτητος του φύλου. Όποιος από τώρα νεκρώνει την ορμή, την ένταση, τα πάθη που συνδέονται με τη σεξουαλικότητα προγεύεται την κατάσταση του αποκατεστημένου Αδάμ. Η απαλλαγή από την προπτωτική ζωώδη φύση μας γίνεται μόνο μέσα από την υπέρβαση ή τον εξαγιασμό της ζωώδους συνέπειας της πτώσεως, της σεξουαλικότητος. Αυτός είναι και ο λόγος που η Εκκλησία μας τόσο σοφά θέτει τις αρετές της παρθενίας, αγνότητος και εγκράτειας τόσο ψηλά και εφιστά την προσοχή του κάθε πιστού στην ανάγκη υπερβάσεως των σεξουαλικών παθών.
ΓΑΜΟΣ: Ο ΕΞΑΓΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ
Παρά τα όσα ελέχθησαν η Ορθόδοξη Εκκλησία μας ζει το γάμο ως « μυστήριον μέγα » , τις ρίζες του οποίου εύκολα κανείς ανιχνεύει μέσα στα αγιογραφικά κείμενα και τη διδασκαλία των Πατέρων. Και είναι μυστήριο διότι εξαγιάζει το φύλο και αναιρεί τη σφραγίδα της πτώσης. Μέσα στο γάμο βρίσκει έκφραση η αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο. Ο Θεός θέλει να δώσει ύπαρξη και αιωνιότητα, ζωή δίχως θάνατο, μετοχή στη Θεότητα Του και σε άλλα λογικά όντα. Γι’ αυτόν τον λόγο δημιουργεί τον έλλογο κόσμο και τον άνθρωπο. Όταν οι σύζυγοι ζουν την αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο και γι’ αυτήν ζουν, τότε χρησιμοποιούν το φύλο τους ως αποκατάσταση της πτώσεως τους. Η επιθυμία της απόκτησης τέκνων και μάλιστα κατά το δυνατόν πολλών είναι μετοχή στη δημιουργική επιθυμία του Θεού.
Αυτός επινόησε τα φύλα για να αυξηθεί το ανθρώπινο γένος και η πτώση να μην καταστρέψει την δημιουργία των κοινωνούντων Αυτόν προσώπων. Επίσης στο κεφ. Β΄, 18, 21-24 της Γενέσεως περιλαμβάνονται σαφή στοιχεία που καταδεικνύουν τα μέσα του εξαγιασμού της σχέσης των συζύγων, όπως η εγγύτητα, η αλληλοβοήθεια, η ισότητα, η αυταπάρνηση και η πλήρης ένωση. Ο πνευματικός νόμος θέλει προϋπόθεση της ζωής να είναι η αγάπη, όπως αυτή περιγράφεται με τις παραπάνω αρετές. Καρπός τέτοιας αγάπης πρέπει να είναι ο κάθε άνθρωπος. Το πρότυπο του συνδέσμου της αγάπης Χριστού και Εκκλησίας κατά την περιγραφή του αποστόλου Παύλου είναι που μεταμορφώνει τον πτωτικό χαρακτήρα του γάμου σε μυστηριακό. Ακόμη από το κεφάλαιο της Γενέσεως Γ΄ 6, 12 εξάγονται πολύ σημαντικά συμπεράσματα για τον ιερό ρόλο που έχει ο γάμος και τέτοια είναι ο συμπνευματισμός των συζύγων, η από κοινού πορεία τους προς τον εξαγιασμό, η κοινωνία της σωτηρίας και της χάριτος, η αίσθηση ότι οι σύζυγοι αποτελούν ο ένας για τον άλλο δώρο Θεού, το μέγιστο δώρο Του, όχι κτήμα τους ούτε τιμωρία ή δοκιμασία, αλλά αφορμή, όργανο, οδό σωτηρίας, θεϊκή ευλογία. Αυτό υποκαθιστά την άφρονα εγωιστική υποταγή του Αδάμ στην Εύα με την ευλογημένη ταπεινή υποταγή του ενός στον άλλον. Τελευταία αναφορά στο φύλο είναι το σημείο στο οποίο συνειδητοποιούν αμφότεροι οι πρωτόπλαστοι τη γύμνωσή τους και καλύπτονται (κεφ. Γ΄ 7). Στον αρχέγονο παράδεισο η γύμνωση από κάτι αθώο έγινε κάτι πονηρό. Στον γάμο η γύμνωση, η συζυγική συνεύρεση, από κάτι πονηρό γίνεται κάτι άγιο και ιερό. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει ιερώς και να επιτελείται. Τον γάμο μυστήριο τον καθιστά κυρίως η συνουσιακή σχέση ως έκφραση και ως μυστήριο πλήρους κοινωνίας και ολοκληρωτικής αλληλοπεριχώρησης, ως εργαστήριο δημιουργίας νέων ανθρώπων με αιώνια και θεϊκή προοπτική. Ναός στον οποίο διαρκώς επιτελείται είναι « η οικεία » και ιερό θυσιαστήριο « η συζυγική κλίνη ». Το φύλο του κάθε ανθρώπου είναι μισό και προσδοκά την ολοκλήρωσή του · είναι στοιχείο πτώσεως και αναμένει τον εξαγιασμό του. Αυτά και τα δύο γίνονται μέσα στο γάμο. Η συζυγική συνεύρεση είναι η στιγμή που κανείς ζει το φύλο του. Η στιγμή αυτή συνεπώς μπορεί να αποτελεί είτε υπόμνηση της πτώσεως είτε ιερή κίνηση σωτηρίας. Είναι όμως και η στιγμή που προσδιορίζει το μυστήριο της ανθρώπινης αρχής. Για τον λόγο αυτόν, μέσα στην φυσιολογία της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής λειτουργίας μπορούμε να διακρίνουμε τα μυστικά της ιερότητος και τις οδούς εξαγιασμού του φύλου.
Το γεγονός της γονιμοποίησης από μόνο του είναι το μεγαλύτερο γεγονός της ζωής του ανθρώπου. Τότε αρχίζει ο άνθρωπος. Ως τη στιγμή εκείνη έχουμε ανεξάρτητα γεννητικά κύτταρα (γαμέτες) που από μόνα τους είναι καταδικασμένα να παραμείνουν ως έχουν. Μόλις αρχίσει η γονιμοποίηση και σχηματιστεί το ζυγωτό, αυτό δεν είναι πλέον ανθρώπινο μόνο αλλά και άνθρωπος. Από κει και πέρα αρχίζει η πορεία της ψυχοσωματικής τελειοποίησης του ανθρώπου. Όλα τα άλλα στάδια ( 14 η μέρα, σχηματισμό νευρικού στελέχους κ.τ.λ.) αποτελούν απλές φάσεις του ενός και ανεπανάληπτου γεγονότος του συγκεκριμένου ανθρώπου. Είναι δυνατόν η αρχή του ανθρώπου να εξαρτάται περισσότερο από την ακρίβεια των μικροσκοπίων και λιγότερο από την αίσθηση των ανθρώπων; Δεν υπάρχει κανένας λόγος να ψάξουμε για άλλη στιγμή την αρχή του ανθρώπου. Η αναπαραγωγική λειτουργία αποτελεί την κατ’ εξοχήν λειτουργία που αποδεικνύει την ενότητα ψυχής και σώματος, εκδηλώνει το αυτεξούσιο, εκφράζει την ταυτότητα του φύλου, επιβεβαιώνει τη ζωτικότητα του ανθρώπου – τη δυνατότητα του να δίνει και να μοιράζεται τη ζωή-, πιστοποιεί την κοινωνικότητά του. Ο σεβασμός των φυσικών ιδιωμάτων της λειτουργίας αυτής εξαγιάζει το φύλο. Με την αναπαραγωγή και την σεξουαλικότητα εναρμονίζεται το σώμα με την ψυχή, δένεται ο χρόνος με την αιωνιότητα, ο βιολογικός παρορμητισμός με την ελευθερία και τον σεβασμό, η φυσική υπόσταση με την πνευματική, οι άνθρωποι μεταξύ τους.
Τα ιδιώματα αυτά αν τα ζήσει κανείς σωστά, οδηγούν σε μια κλίμακα αρετών κορυφή της οποίας είναι η αγάπη του Θεού και βάση ο σεβασμός του εαυτού μας. Αυτός γεννά την εγκράτεια όπως την εννοεί η Εκκλησία · η εγκράτεια την καθαρότητα · η καθαρότητα τον σεβασμό του άλλου · ο σεβασμός την ελευθερία · η ελευθερία την κενωτική αγάπη · η κενωτική αγάπη προς τον άλλον τη γνώση του εαυτού μας · και η αυτογνωσία οδηγεί στην αίσθηση της αγάπης του Θεού. Αν έτσι ζει κανείς, τα όργανα του φύλου του δεν είναι όργανα της ηδονής αλλά τα μέσα της ελευθερίας του, τα στοιχεία της προσφοράς του στον ή στη σύζυγό του, τα ιερά σκεύη δια των οποίων επιτελείται η ιερουργία της ανθρώπινης δημιουργίας. Όλα αυτά αποτελούν τα βασικά στοιχεία που προσδιορίζουν την απάντηση στο γιατί οι προγαμιαίες σχέσεις είναι αμαρτία. Το γεγονός της ανθρώπινης αρχής είναι το κατ’ εξοχήν ιερό γεγονός της ιστορίας του κάθε ανθρώπου και καθιστά τη συζυγική σχέση ιερουργική κίνηση και μυστήριο. Αυτός είναι ο λόγος που απαιτείται για την επιτέλεση της άλλη μυστηριακή πράξη που βασικά παρέχει την εξουσία και χορηγεί την αρμοδιότητα. Όπως ο ιερέας πριν τη χειροτονία του δεν μπορεί να τελέσει καμία εκκλησιαστική ιερουργική πράξη, όπως χωρίς να βαπτισθεί κανείς δεν μπορεί να μεταλάβει, έτσι και οι σύζυγοι πριν το γάμο δεν είναι εξουσιοδοτημένοι να συνέλθουν στην ιερή πράξη της συνουσίας. Το ένα μυστήριο προϋποθέτει το άλλο.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
Μέσα στον γάμο καλείται κανείς να ζήσει την κένωση του φύλου του, καλείται να τιμήσει το «άλλο» φύλο και να δεχθεί το «άγνωστο» φύλο. Αυτός είναι ο λόγος που η Εκκλησία απορρίπτει την ομοφυλοφιλική σχέση αυτό αποτελεί τιμή του ίδιου φύλου ή την επιλογή του φύλου – αυτό καθιστά γνωστό το φύλο του παιδιού. Έτσι επί παραδείγματι ο άνδρας προσφέροντας ως δώρο αγάπης την εγκράτειά του στη γυναίκα του της χαρίζει χρόνο, αφήνοντας σ’ αυτήν την πρωτοβουλία των σχέσεών τους, δίνει στην αγάπη του κενωτικό παρά κτητικό χαρακτήρα. Η γυναίκα καλείται να μεταμορφώσει τον πληθωρικό συναισθηματισμό της που της δίνει ζήλεια, υπερβολική ευαισθησία, διεκδίκηση ευνοίας, πολυλογία, σε ανδροπρέπεια, σαφήνεια και συντομία. Η συμπληρωματικότητα των συζύγων οδηγεί στην ενότητα και αυτή στην ταύτισή τους μέσα από τον σύνδεσμο της αγάπης, της ομόνοιας, της ομοηθείας, της αληθούς συζυγίας. Ο γάμος δε φτιάχνει μόνο τον άνθρωπο της πτώσεως. Γεννά και τον άνθρωπο της χάριτος και στο επίπεδο των συνερχομένων συζύγων και στο ενδεχόμενο των απογόνων. Του δίνει την δυνατότητα να μοιάσει περισσότερο προς το Θεό απ’ όσο βιολογικά το γονιδίωμά του προσιδιάζει προς αυτό των ζώων. Έχει τη δυνατότητα κατά χάριν να μετέχει της θείας φύσεως. Το αυτεξούσιό του μπορεί να μεταβάλει το γονιδίωμά του. Το γονιδίωμα του ανθρώπου είναι ζωϊκό για να υπενθυμίζει και να ταπεινώνει. Το αυτεξούσιο του είναι θεϊκό για να μεταμορφώνει τον άνθρωπο σε Θεό, για να επιβεβαιώνει την υπόσχεση του Θεού στον άνθρωπο » .
Πως θα μας βρείτε
Ο ΝΑΟΣ ΜΑΣ