Ήρθε η Αγία και Μεγάλη Σαρακοστή και εκατομμύρια ψυχές ορθοδόξων Χριστιανών σ’ όλον τον κόσμο, γεμίζουν τις Παρασκευές όλες τις ορθόδοξες εκκλησίες για να ακούσουν τον Ακάθιστο Ύμνο να ψέλνεται μπροστά στις ιερές εικόνες της Κυρίας Θεοτόκου και να νιώσουν έτσι μια βαθιά κατάνυξη και μια πνευματική ανάταση.
Ο Ακάθιστος΄Υμνος, που δεν είναι άλλος από τους δημοφιλείς χαιρετισμούς στην Παναγία μας, είναι από τα πιο σπουδαία και σημαντικά κείμενα της Βυζαντινής υμνογραφίας. Και έχει σχέση όχι μόνο με την εκκλησία μας αλλά και με την εθνική πορεία του Ελληνισμού. Για πρώτη φορά εψάλη στο ναό της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης για να εκφράσουν στην Υπεραγία Θεοτόκο οι Χριστιανοί την απέραντη ευγνωμοσύνη τους για τη σωτηρία της Πόλης από τους εχθρούς που την πολιορκούσαν.
Ήταν 8 Αυγούστους του 626 μ.Χ. όταν η Βασιλεύουσα διέτρεξε μεγάλο κίνδυνο, ενώ ο Ηράκλειος πολεμούσε με τους Πέρσες στο εσωτερικό τους. Τότε πολιορκήθηκε η Πόλη και από τη στεριά και από τη θάλασσα από τους Αβάρους, ενώ τον ίδιο καιρό μια περσική στρατιά έφτανε στη Χαλκηδόνα. Ο Ηράκλειτος εμπιστεύθηκε την άμυνα της Πόλης στον Πατριάρχη Σέργιο και τον Πρωθυπουργό Βώνο. Οι δύο αυτοί άξιοι αντικαταστάτες, εμψύχωσαν το λαό, που με τη βαθιά του πίστη στο Χριστό και την Παναγία, κατάφεραν όλοι μαζί να αποκρούσουν τις απανωτές επιθέσεις των εχθρών και με τη μεγάλη καταστροφή που προξένησε ο Βυζαντινός στόλος στα αβαροσλαβικά μονόξυλα, ανάγκασαν Αβάρους και Πέρσες να λύσουν την πολιορκία και να φύγουν άπρακτοι. Έτσι η Πόλη σώθηκε. Οι κάτοικοι πίστεψαν ότι η ίδια η Παναγία μπήκε επικεφαλής των υπερασπιστών της Πόλης (πολλοί μάλιστα την είδαν πάνω στα τείχη) και για να της δείξουν την ευγνωμοσύνη τους, έψαλαν τον ευχαριστήριο αυτόν ύμνο όρθιοι που γι΄αυτό και ονομάσθηκε Ακάθιστος.
Ποιητής του έργου φέρεται ο τότε Πατριάρχης Σέργιος. Όμως οι γνώμες των μελετητών όχι μόνο δε συμφωνούν αλλά εμφανίζουν και μεγάλες αποκλίσεις. Πολύ σύντομα σας αναφέρω μερικές απόψεις. Άλλοι θεωρούν δημιουργό του Ακαθίστου Ύμνου τον σύγχρονο με την πολιορκία Γεώργιο Πισίδη. Άλλοι τον ιερό Φώτιο, άλλοι τον Απολινάριο τον Αλεξανδρέα, άλλοι το Ρωμανό το Μελωδό, άλλοι όπως ο καθηγητής της Βυζαντινής Φιλολογίας Ν. Β. Τωμαδάκης τον Πατριάρχη Γερμανό Α!, άλλοι τον Μητροπολίτη Νικομήδειας Γεώργιο Σικελιώτη, άλλοι τον Κοσμά το Μελωδό κ.λ.π.
Πάντως εκείνο που έχει σημασία είναι ότι ο Ακάθιστος Ύμνος, όπως λέει και ο Ι.Μ. Χατζηφώτης, είναι έργο υψηλής πνοής θεόπνευστου άνδρα, που παραμένει ένα ολόφρεσκο υμνογράφημα, που αντέχει στο χρόνο, με τεράστια απήχηση και στη θύραθεν γραμματεία.
Ο Ακάθιστος Ύμνος αποτελείται από 24 μέρη όσα είναι και τα γράμματα της Αλφαβήτας τα οποία λέγονται οίκοι. Χαρακτηριστικό στον Ακάθιστο Ύμνο είναι το αλλεπάλληλο «Χαίρε» στην αρχή κάθε στίχου του εφυμνίου των περιττών οίκων, που ο υμνογράφος το παίρνει από τον ευαγγελικό χαιρετισμό «Χαίρε Κεχαριτωμένη» (Λουκάς, α!28), που είπε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ προς τη Μαρία.
Σήμερα στην Καλαμπάκα, τη Μονή Βαρλαάμ Μετεώρων, στο Μυστρά, στην Κύπρο και αλλού, υπάρχουν 24 παραστάσεις (εικόνες) που αντιστοιχούν στους 24 οίκους του Ακαθίστου Ύμνου. Και ακόμη στη Μονή Διονυσίου του Αγίου Όρους, η θαυματουργή εικόνα του Ακαθίστου βρίσκεται σε ιδιαίτερο παρεκκλήσι.
Πρέπει να ξέρουμε επίσης, ότι στα μοναστήρια μας και κυρίως στα αγιορείτικα, οι χαιρετισμοί στην Υπεραγία Θεοτόκο, δεν ακούγονται μόνο τη περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής, αλλά ολόκληρο το χρόνο.
Οι μοναχοί, σ’ όλες τις φάσεις της καθημερινής τους ζωής ακόμα και όταν ζυμώνουν ή μαγειρεύουν ή ζωγραφίζουν ή εκτελούν οποιαδήποτε άλλη εργασία, λένε τους χαιρετισμούς. Κυρίως με το Απόδειπνο λέγονται οι χαιρετισμοί όπως και η ευχή εις την Υπεραγίαν Θεοτόκον: «Άσπιλε, αμόλυντε κ.λ.π.» που φυσικά προβλέπεται γενικά και από το τυπικό.
Κατά παρόμοιο τρόπο κι εδώ στην Κομοτηνή, στο παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού στην παλιά Μητρόπολη, γίνεται Απόδειπνο σε καθημερινή βάση (όπως και εσπερινός, παράκληση, μεσονυκτικό), όπου κάθε βράδυ, υπό το φως των κεριών και ακολουθώντας με αυστηρότητα το τυπικό του Αγίου Όρους και μέσα σε βαθιά κατάνυξη, λέγονται οι χαιρετισμοί προς την Υπεραγία μας Θεοτόκο.
Τούτες λοιπόν τις άγιες μέρες, που είναι μέρες περισυλλογής, εγκράτειας, νηστείας και προσευχής, ας προστρέξουμε όλοι στους ναούς και με ψυχική συντριβή, ταπείνωση και ευλάβεια, να παρακολουθήσουμε τους χαιρετισμούς προς την Παναγία μας, τη Μητέρα του Κυρίου μας, που είναι των μητέρων όλων «αγλάισμα και κλέος», που είναι η Θεομήτωρ και η Παρθενομήτωρ, που είναι η Θεοτόκος, που είναι η «Μητέρα της δόξας» και να την παρακαλέσουμε, όπως έσωσε τότε την Πόλη, να σώσει τώρα και τη δική μας αμαρτωλή ψυχή.
Και τελειώνω με τα λόγια που αναφώνησε ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, έκθαμβος μπρος στο μεγαλείο της Παναγίας μας: «Παναγία Μητέρα, είσαι πραγματικά η πιο πολύτιμη από όλη την πλάση, γιατί μόνο από σένα δέχτηκε να λάβει τη σάρκα του ο Πλάστης, και έτσι προσέλαβε τις απαρχές της δικής μας φύσεως. Σάρκα του λοιπόν έγινε η σάρκα σου, και αίμα του το αίμα σου, και γάλα από το στήθος σου εθήλασεν ο Θεός. Και ενώθηκαν τα χείλη σου με του Θεού τα χείλη. Άπιαστα και ανείπωτα θαύματα. Ο Θεός των όλων προεγνώρισε ότι, εσύ άξια θα γίνεις της αγάπης Του και σε αγάπησε και σε ανέδειξε μάν και τροφοδότρα του δικού του υιού και Λόγου».
